Qurbonov f. A. Tarmoq mashinalari puxtaligi

Plastik deformatsiya – kuchlar ta‘sirida material tutashligi makroskopik 
bo‗zilmagan qoldiq deformatsiya. Materiallarning plastik deformatsiyaga moyilligi 
– konstruksion materiallarning ulardan turli buyumlar tayyorlashga imkon 
beruvchi eng muhim xossalaridan biri. 
Podshipnik – val yoki aylanuvchi o‗q tayanchining bir qismi; valdan radial, 
o‗q va radial o‗q yo‗nalishida tushadigan yuklanishlarni qabul qilib, uning erkin 
aylanishini ta‘minlaydi. Podshipnik – mashina, mexanizm va boshqa 
qurilmalarning eng ko‗p ishlatiladigan detali. Ishlash prinsiplariga ko‗ra sirpanish 
va dumalash podshipniklariga bo‗ladi. Sirpanish podshipniklarida val bo‗yni 
bevosita tayanch sirtida sirpanadi, dumalash podshipniklarida esa aylanuvchi 

---

214 
detalning sirti bilan tayanch sirti orasida sharlar yoki roliklar joylashadi. 
Polzun 
– 
krivoship-polzunli 
mexanizmning 
to‗g‗ri 
chiziqli 
yo‗naltirgichlarda 
ilgarilama-qaytma 
harakat 
qiluvchi 
yoki 
yoysimon 
yo‗naltirgichlarda tebranuvchi va shatun bilan sharnirli birlashtirilgan detali. 
Podshipnik 
bo‗ylama kuchlarni shatunga, ko‗ndalang kuchlarni esa 
yo‗naltirgichlarga uzatadi. 
Pribor (asbob)– 1) o‗lchash, ishlab chiqarish nazorati, jihozlarni 
himoyalash, mashina va uskunalarni boshqarish, texnologik jarayonlarni rostlash, 
hisoblash, hisobga olish uchun mo‗ljallangan keng klassdagi qurilmalarning 
umumiy nomlanishi; 2) stanoklar, mashinalar, tashish qurilmalaridagi ishlarning 
ma‘lum bir qismini mustaqil ravishda bajaruvchi maxsus moslamalarning 
nomlanishi; 3) o‗quv-ko‗rgazmali qo‗llanmalar – fizik pribor, kimyoviy pribor. 
Prokat – issiqlayin va sovuqlayin prokatlash orqali olinadigan metal 
mahsulotidir (listlar, tasmalar, relslar, balkalar, quvurlar va h.k.).