Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
2.3 Gips va angidrit bog‘lovchi moddalarning sinflanishi 
Gipsning xossasi standart talablari bo‘yicha markasi G-2 dan G-25 gacha bo‘ladi. 
Zichligi 2,6-2,75 g/sm
3
oralig‘ida tebranib turadi. Hajmiy og‘irligi erkin holda 800-
1100kg/m
3
, zichlantirilganda 1250-1450 kg/m
3
, suvga talabchanligi amalda 50-70% 
suvni talab etadi, nazarda esa gidratatsiya uchun 18,6% suv bo‘lgani bas, tutib qolish 
muddati boshlanish 4 minutdan oldin emas, oxiri esa 6 minutdan kech emas. Gipsni 
bu xossasi xom ashyoni hususiyatiga, saqlash muddatiga, suv miqdoriga, 
bog‘lovchini va suvni haroratiga, qo‘shimchalarga bog‘liq.
V.B.Ratinov 
qo‘shimchalarni tutib qolish muddatiga ta’sir etish mexanizmiga qarab to‘rt sinfga 
bo‘lgan. 
1 - sinf kimyoviy reaksiyalarga kirishmaydigan, bog‘lovchining erituvchanligini 
o‘zgartiradigan masalan: NaSl, KSl, NaSO
4
va boshqalar tishlashish davrini tezlatadi. 
2 - sinf - bog‘lovchi moddalar bilan 
reaksiyaga kirishadi va qiyin yoki 
kam 
eriydigan moddalar hosil qiladilar. Bu qo‘shimchalarga natriy fosfat, bor kislotasi 
kiradi.
3 - sinf kristall markazlari hosil qiluvchi moddalar:
SaSO
4
∙2N
2
O; SaNRO
4
∙2N
2
O. 
4 -
sinf: sirt aktiv qo‘shimchalar: 
protein sekinlashtirgichdan foydalanish 
mumkin. 
Bunda 
suyuq holatda ham, kukun holatda ham tishlashib qolishning boshlanishi 30 

---

27 
minutdan keyin sodir bo‘ladi. Shuningdek SSB, bura, suyak yelimi, kazein, aktiv va 
noaktiv ohakdan ham sekinlashtiruvchi vosita sifatida foydalanish mumkin. Ikki 
molekula suvli gips osh tuzi ba’zi bir xloritlar va boshqa tuzlar tishlashib qolishi 
tezlatuvchi vosita sifatida ishlatiladi. 
Mustahkamligi. Mustahkamligi bo‘yicha gips 12 ta markaga bo‘linadi. G-2 dan 
G-25 gacha. Gipsning mustahkamligi bevosita suv miqdoriga bog‘liq. Masalan, suv 
gips nisbatini 0,7 dan 0,4gacha kamaytirilsa gips buyumlarni mustahkamligini 2,5-3 
marotaba ko‘paytirilsa bo‘ladi.