Ър. Исматулдаев, А. Н. Ма судов, А. Х. Абдуллаев Б. М. Ахмедов, А. А. Аъзамов


Download 1.73 Mb.
bet36/96
Sana08.05.2023
Hajmi1.73 Mb.
#1446646
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   96
Bog'liq
Metrologiya ДАРСЛИК МКК учун

Гуру*

Гуру* номи

Кичик
ГУРУ*

Кичик гуру* номи

в

Кучланишни улчаш

В1

V-метрларни киёслаш




асбоблари




курил;лалари







В2

Узгармас ток вольтметрлари







ВЗ

Узгарувчан ток вольтметрлари







В4

Импульсли вольтметрлар







Ъ7

Универсал вольтметрлар

Е

Занжир ва унинг

Е1

Киёслаш курилмаси




алементларининг

Е2

Актив каршилик улчовлари




парам етрларини

ЕЗ

Индуктивлик улчовлари




улчаш асбоблари

У4ЕЗ

Сигим улчовлари







Е7

Индуктивлик асбоблари







Е8

Снтимни улчаш асбоблари

ч

Частотани улчаш

41

Киёслаш курилмаси




асбоблари

42.

Резонанс частотамерлар







43

Электрон хисоблаш частотамерлари







45

Кварцли частотамерлар

С

Сигнал ва спектрни

а

Электроннурли осциллографлар




улчаш асбоблари

С2

Модуляция чукурлиги асбоблари







С4

Спектр анализаторлари

  1. Асбобнинг узгартириш элементида (УЭ) улчанаётган катталик X ни У билан функционал богланган электр катталик У-га айлантнриш вазифаси бажарилади.

  2. Аналог асбобида улчаш механизми (УМ) э/ементларнинг узаро таъсиридан кузгалуьчи кием харакатга келади. Бу механизмда электромагнит энергия (У) пропорционал механик энергияга - кузгалувчи киемни харакатига айланади.

  3. Хисоблаш курилмаси - асбоб конструкциянинг кисми (шкала ва мили) булиб, улчанаёттан катталик кийматини хлеоблаш учун хизмат килади.

5.5. Асбобни кузгалувчан кисмита таъсир этувчи моментлар.
Асбобни кузгалувчан кисмига таъсир этувчи кучлар, айлантирувчи момент хреил килади. Бу моментни киймати электромагнит энергия -W4 ни кузгалувчан кием бурилиш оурчага а буйича олинган хосиласига тент.
Май = a W, /dot (1)
Умумий холда, айлантирувчи момент, энергияни аникловчи катталик киймати, улчаш механизмидаги кузгалувчи ва кузгалмас кисмларнинг узаро жойлашишларига богдикдир. Шунииг учун моментни умумий ифодасини ушбу куринишда ёзамиз: \L* - у° F(a) (2), бунда п - курсаткич-коэффициент асбобни ишлашига боглик булиб, купинча 1 ёки 2 га тенг; F(a) - улчаш механизми тамойилида кинетик
127
энергиями, кузгалувчан кием бурилиш бурчаги а билан богланиш ифодасини белгилайди.
Асбобни кузгалувчан кисмига факат айлантирувчи момент таъсирипинг узигина улчанаетган катталикни улчаш учун етарли эмас, чунки бу момент, Май таъсиридан кузгалувчан кием максимал чизикли бурчакка бурилади. Асбобни кузгалувчан кисмининг бурилиш бурчаги улчанаетган катталикка бир маънода боглик булиши учун айлантирувчи моментта тескари таъсир этувчи момент хосил килишимиз керак. Унинг таъсири а бурчаги ошиб борган сари акс таъсир моменти деб аталади (М«п). Хозирги замон асбобларида акс таъсир моменти 2 йул билан хосил килиниши мумкин:
а) ясси спирал пружина оркали ёки пулат иплар оркали (тортилган
ва осилган) унинг бир учига кузгалувчан кием иккинчи учи эса
асбобнинг кузгалмас кисмига махкамланади. Бундам курилмада акс-
таъсир моменти бурилиш бурчагига тугри пропорционал булади.
Спирал пружинада хам, тортмада хам:
M™ = aWH (3)
бунда: Wh - нисбий акс-таъсир моменти, у тайёрланган материалии геометрик улчами ва котишманинг таркибига боглик булади.
б) акс таъсир моме1ггиии логометрларда электромагнит майдони
энергиясидан фойдаланиб хосил килинади. Бундай холларда тескари
таъсир моменти худди айланма моментга ухшаб хосил килинади, яъни
2-чи улчаш чулгамига маълум катталикдаги манба улаиадн.
128
Асбобнинг кузгалувчан кисми уз харакатида маълум баркарор холатга интилади, бу эса айлантирувчи ва акс таъсир моментлари узаро тент булганда : Май » Млп содир булади. Бунга моментлар ифодаларини куйиб узаро тенгликдан асбобни кузгалувчи кисмини силжиш бурчагини топамиз. Бу бурчак улчанаёпан катталик ва асбобнинг конструктив параметрларига боглик, булади. Унинг умумий формуласи к,уйидагича ифодаланади:
a = ynF(a)/WH (4)
бунда: F(a) - механизм кинетик энергияси билан кузгалувчи kjicm бурчак узгариши оралиги богланишини курсатади. (4) тенглама асбоб шкаласининг тенгламасидир. Б) тенглама электромеханик; асбобларнинг механизми хусусиятларини бахолаш ва хисоблаш курилмасини чизикди ёки ночизикии эканлини белгилайди. Айлантирувчи моментни акс таъсир моментларини айирмаси урнатиш моменти б\'либ, мувоэанатни бузади ва кузгалувчи кисмини маълум бурчакка буриб янги мувозанат холатига эришишга сабабчи булади.
Му=Май-М™ (5)
бу ерда: My - чизикчали урнатиш моментининг йуналиши механизмни кузгалувчи кисмининг йуналишига тескари булади. Электромеханик асбобларнинг кузгалувчи кисми уеда урнатилаДи. Ук, эса таянчларга урнатилиб айланиш хусуа1ятига эгадир.
129
Ук, билан та.чнч орасида ишкалищ кучи булиб, бу куч асбобни курсатишига таъсир этади. Ишкалиш кучининг ортиб бориши асбобнинг сезгирлигини камайтиради ва сезгирлик погонасини оширишга сабаб булади. Ишкалиш кучи электромеханик асбобларда ишкалиш моменти билан тавсифланади ва кузгалувчи кисмни массасига богликдир:

Download 1.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling