R. X. Maksudov

Zan ir tmm bo‘lganda
Pimax 
qiym atlari
Zanjir turi
12.7
15.875
19.05
25.4
38.1
Tishli zanjir
3300
2650
2 2 0 0
1650
-
Rolikli, vtulka-rolikli 
zanjirlar
1250
1 0 0 0
300
800
500
Zanjirlar bir va bir necha qatorli qilib tayyorlanishi mum kin. 
Y uklanish va tezligi katta b o i g a n d a k o ‘p qatorli tishli zanjirlar 
ishlatiladi.
Z anjirlam ing asosiv xarakteristikasi, bu uzuvchi kuch b o ‘lib, uning 
qiymati zanjir qatori oshishi bilan proportsional ravishda oshib boradi.
5.1-jadvalda ayrim bir qatorli rolikli zanjirlar uchun uzuvchi kuch 
qiymati berilgan.
Rolikli zanjirlar uzatm aning tezligi V < 15 m/s gacha b o i g a n d a
ishlatiladi.
Tishli zanjirlar, 
(5.3-rasm)
nisbatan o g ‘irligi, tayyorlash qiyinligi 
tufayli kamroq ishlatiladi. Bu uzatm alar rolikli zanjirlarga nisbatan ishda 
ishonchli va mustahkam , katta tezlik bilan harakatlanuvchi uzatm alarda 
ishlatish mumkin.
Tishli zanjirlam ing eni plastinalar soniga b o g ‘liq b o ‘lib, bu 
plastinalar soni uzatilayotgan quvvatga b o g i i q b o i a d i . Tishli zanjirning 
ayrim larining o ic h a m l a r i 5.1-jadvalda berilgan.
5.1-jadval
t-zanjir
qadami,
m m
B-zanjirning eni, mm
Fuz- l m m enini 
uzuvchi kuch, 
N /m m
m - l m zanjirni 
10
m m enining 
massasi, 
k g/(m *m m )
12.7
22.5...52.5 (xar 
6 
m m da)
1150
0.58
15.875
30—70 (har 
8
m m da)
1370
0.72
19.05
4 5 - 9 3 (har 12 m m da)
1640
0.87
Tishli zanjirlar u zatm aning tezligi V < 35 m/s gacha b o i g a n d a
ishlatiladi.
110

---

5.3-rasm.
Zanjirlarni plastinalari termik qayta-ishlash m um kin b o i g a n o ‘rta 
uglerodli ham da legirlangan 45, 50 markali p o i a t materiallaridan 
tayyorlanadi, qattiqligini 40-50 NRS gacha yetkazish uchun toblash y o ‘li 
bilan termik qayta ishlanadi. 0 ‘q, vtulkalami 15, 20, 15X, 20X markali 
p o i a t materiallardan tayyorlanib qattiqligini 55-65 NR S gacha yekazish 
uchun uglerod bilan to ‘yintirib toblash y o ‘li bilan termik qayta ishlanadi.
Yulduzcha. 
Tuzilishi tishli silindrsimon g ild ir a k la r g a o ‘xshash 
b o i i b , gardishi bilan farq qiladi o ic h a m la r i va shakli zanjir turlariga 
b o g ‘liq b o ‘ladi. 5.4 - r a s m d a rolikli zanjirlarni yulduzchalari berilgan. 
B o i u v c h i aylananing o i c h a m i
d =
——------
mm, 
Г5.11
sin(l 80/r) 
L 
J
bunda: z- yulduzga tishlar soni.
Yetaklovchi vulduzchadagi tishlar soni. 
Yulduzchadagi tishlar 
soni uzatm aning gabarit o ic h a m la rig a , zanjirning ishlash muddatiga 
t a ’sir qiladi, shuning uchun 
Z \ ,
z
2
ning qiymatlari iloji boricha kichik 
b o i i s h i kerak. Lekin yetaklovchi yulduzchaning tishlar sonining ka- 
mayishi bilan zanjirlarining yeyilishi ortadi,
Rolikli, vtulka-rolikli zanjirlar uchun yetaklovchi yulduzchaning 
tishlar soni r,= 2 9 -2