Raqobatning mohiyati, shakllari va usullari

Raqobat shakllari:
1. Ishlab chiqaruvchi larning bozordagi mavqeiga ko`ra: 
1) Sof yoki erkin raqobat; 
2) Sof monopoliya; 
3) Monopolistik raqobat; 
4) Oligopoliya. 
2. Miqyosiga ko`ra: 
1) Tarmoqlar ichidagi raqobat; 
2) Tarmoqlar o`rtasidagi raqobat; 
3) Millliy xo`jalik doirasidagi raqobat; 
4) Jahon xo`jaligi doirasidagi raqobat. 
3. Sodir bo`lish xarakteriga ko`ra
1) Tartibsiz (stixiyali) raqobat; 
2) Tartibga solinadigan raqobat 
4. Amalga oshirish usuliga ko`ra:
1) Narx vositasidagi raqobat; 
2) Narxsiz raqobat. 
5. Amalga oshirish yo`liga ko`ra:

---

5 
1) Xalol raqobat; 
2) G`irrom raqobat. 
Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) larning bozordagi mavqeini belgilab 
beruvchi omillar:
1) Ishlab chiqaruvchi (sotuvchilar) soni. 
2) To`siqlarning mavjudlik darajasi (bozorga kirish va undan chiqib ketish). 
Sof 
raqobat
Sof 
monopoliya
Monopolistik 
raqobat
Oligapoliya
1.Ishlab 
chiqaruvchi 
(sotuvchilar) soni
Juda 
ko`p
Yagona
Nisbatan 
ko`proq
Kam sonli
2. To`siqlarning 
mavjudlik darajasi
Mavjud 
emas
Katta, taqiqlash 
bilan barobar
Unchalik katta 
emas
Katta
Raqobat shakllari
Asosiy belgilar  
1) 
Tarmoq ichidagi raqobat – mahsulot ishlab chiqarish va sotishda qulay 
sharoitga ega bo`lish uchun bir tarmoq korxonalar o`rtasida boradi. 
Tarmoq ichidagi raqobat natijasida turli ishlab chiqaruvchilar 
tovarlarning individual (alohida) narxi bozor narxiga aylanadi. 
2) 
Tarmoqlar o`rtasidagi raqobat – turli tarmoq korxonalari o`rtasida 
yuqoru foydaga ega bo`lish uchun boradi. Bu raqobat natijasida 
korxonalarda hosil bo`lgan turli foyda normalari o`rtacha foydaga aylanib 
boriladi. 

---

6