Redaktorlar: Y. X. Yusifov, E. E. Yaqublu, F.Ə.Əliyev, G. A. Ağamoğlanova


Download 17.41 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/183
Sana06.03.2017
Hajmi17.41 Mb.
#1858
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   183

 

DÖVLƏTĐN  TURĐZM  SĐYASƏTĐ

  -  turizm 

sferasında  sosial-iqtisadi  kompleksin  qorunub 

saxlanması və inkişafında konkret məqsədlərə nail 

olmaq  üçün dövlətin bu  sahəyə  təsir  etmə  metod, 

forma və istiqamətlərinin məcmusudur. 

 

DÖVREDƏN KREDĐT

 – Dövrədən (rolover) 

kredit”ə bax. 

 

DÖVRĐ 



MÜŞAHĐDƏLƏR

 

– 

müəyyən 


vaxtdan bir, bərabər vaxt fasilələri ilə təkrarlanan 

statistik  müşahidələrdir.  Məsələn,  aylıq,  rüblük, 

illik statistika hesabatları. 

 

DÖVRĐYYƏ

  –  (I)  -  hesabat  dövri  ərzində 

müşahidə  vahidi  tərəfindən  yığılmış  (qoyulmuş) 

hesabların  ümumi  məbləğini  birləşdirir  ki,  bu  da 

əmtəə və xidmətlərin üçüncü tərəfə bazar satışının 

həcminə  uyğundur.  Mühasibat  hesablarında  bu 

satışlar  “Xalis  dövriyyə”  və  ya  “Đstehsal 

fəaliyyətindən  digər  gəlirlər”  maddələrinə  daxil 

edilə bilir. 

Hesabatın  “Đstehsal  fəaliyyətindən  digər  gəlirlər” 

maddəsində 

göstərilən 

tərkib 

elementlərinə 



(dövriyyə  kimi  baxılmalı  olan)  konsessiyalardan, 

patentlərdən,  ticarət  markalarından  və  oxşar 

gəlirlərdən olan digər gəlirlər daxildir. 

Vahidin öz alıcısına hesabladığı ƏDV və dövriyyə 

ilə  bilavasitə  bağlı  olan  digər  vergilər  istisna 

olunmaqla, əmtəə və xidmətlərin vahid tərəfindən 

hesab-fakturaya  daxil  edilən  bütün  rüsum  və 

vergiləri  dövriyyəyə  daxildir.  Həmçinin  alıcıdan 

çıxılan  bütün  xərclər  (nəqliyyat,  qablaşdırma  və 

s.), hətta onlar hesab-fakturada ayrılıqda göstərilsə 

belə,  daxil  edilir.  Qiymətlərin  aşağı  salınması, 

güzəşt  və  razılaşmalar,  həmçinin  qaytarılan 

taraların  dəyərləri  dövriyyənin  həcmindən  çıxıla 

bilər  (nağd  pulla  hesablaşmadakı  güzəştlərdən 

başqa). 

Dövriyyə  yalnız  tipik  fəaliyyətə  aiddir  və  özünə 

əsas  fondların  satışını  daxil  etmir.  Đstehsal  üçün 


 

140 


Avropa  Đttifaqının  dövlət  orqanlarından  və  ya 

idarələrindən alınan subsidiyalar daxil edilmir. 

Maliyyə sektoru üçün dövriyyə anlayışı başqa cür 

müəyyən edilməlidir. 



Qeyd:  Şuranın  Dördüncü  Direktivinə  uyğun 

olaraq,  “Đstehsal  fəaliyyətindən  digər  gəlirlər” 

“Dövriyyə”dən  çıxılır  ki,  bu  da  müəssisələr 

statistikasından fərqlənə bilər. 



(II) – müəssisənin, hesabat dövrü ərzində üçüncü 

tərəfə  təqdim  etdiyi  mal  və  xidmətlər  satışının 

həcminə uyğun olaraq, hesabdan çıxardığı ümumi 

məbləğdir. 

Həmçinin 

mal 


və 

xidmətlərə 

müəssisənin  (və  ya  vahidin)  hesab-fakturası  üzrə 

yazılan  bütün  vergi  və  rüsumlar  da  (vahidin 

bilavasitə  öz  alıcısına  yazdığı  ƏDV-dən  başqa) 

dövriyyəyə  daxildir.  Bundan  başqa,  alıcıya 

yazılan  digər  (nəqliyyat-daşıma,  qablaşdırma  və 

s.)  xərclər  (bu  xərclər  hesab-fakturada  ayrılıqda 

otursa  belə)  daxildir.  Qiymətlərin  düşməsi, 

güzəştlər,  diskont,  həmçinin  qaytarılmış  taraların 

dəyərləri  çıxıla  bilər,  ancaq  nağd  hesablaşmaya 

görə  güzəştlər  çıxıla  bilməz.  Əsas  kapitalın 

satışının  həcmi  dövriyyəyə  daxil  edilmir.  Dövlət 

orqanlarından  və  Avropa  Đttifaqından  alınmış 

əməliyyat  subsidiyaları  da  həmçinin  çıxılır. 

Müəssisənin  uçot  və  hesabatlarındakı,  istehsalla 

bilavasitə  bağlı  ƏDV  kimi  baxılan  digər  vergilər 

dövriyyəyə daxil edilmir. 



(III)  -  şirkətin  özünün  adi  sahibkarlıq  fəaliyyəti 

çərçivəsində 

üçüncü 

tərəflə 


apardığı 

əməliyyatların dəyər ifadəsində həcmidir.  



 

DÖVRĐYYƏ  KAPĐTALI

  –  şirkətin  (bankın) 

gündəlik  fəaliyyətində  hərəkət  edən  kapitalın  bir 

hissəsidir.  

 

DÖVRĐYYƏ  VASĐTƏLƏRĐ

  –  şirkətdə  uzun 

müddətə saxlanılması nəzərdə tutulmayan, istifadə 

olunan və ya istifadə olunmayan bütün aktivlərdir 

(şirkətin  işgüzar  fəaliyyətinin  xüsusi  xarakterinin 

nəticəsi olan bəzi müstəsna hallardan başqa). 

 

DÖVRĐYYƏ  VƏSAĐTLƏRĐNĐN  DÖVR 

ETMƏ 

QABĐLĐYYƏTĐ 

GÖSTƏRĐCĐ-

LƏRĐ

 

– 



dövriyyə 

vəsaitlərindən 

istifadə 

olunmasının  səmərəliliyini  əks  etdirir.  Dövriyyə 

vəsaitlərinin  dövr  etmə  qabiliyyəti  göstəricilərinə 

dövriyyə vəsaitlərinin dövr etmə sürəti, yəni avans 

verilmiş vəsaitlərin tam dövriyyəsinin başa çatdığı 

vaxt  və  dövriyyənin  davamiyyət  müddəti  aiddir. 



Dövriyyənin  sürəti  –  verilən  müddət  ərzindəki 

dövrlərin  sayı  ilə  ifadə  olunur  və  təhlil  olunan 

dövr ərzində dövriyyə vəsaitlərinin orta dəyərinin 

bu  dövr  ərzində  satılan  məhsulların  (işin, 

xidmətin) 

istehsalına 

çəkilən 

xərclərin 

kəmiyyətinə 

nisbəti 


kimi 

hesablanır. 



Bir 

dövriyyənin  davamiyyət  müddəti  –  təqvim 

müddətinin 

davamiyyətindən 

və 


dövrlərin 

sayından asılıdır:  

Burada D bərabərdir ½ (dövrün əvvəlinə dövriyyə 

vəsaitlərinin  dəyəri  +  dövrün  sonuna  dövriyyə 

vəsaitlərinin  dəyəri)  bölünsün  satılan  məhsulların 

istehsalına  çəkilən  xərclər  vurulsun  dövrdə  olan 

günlərin sayı. 

Dövriyyə  vəsaitlərinin  dövr  etmə  qabiliyyəti 

dövriyyə vəsaitlərinin cəmi üzrə həm ümumilikdə, 

həm  də  onların  ayrı-ayrı  elementləri  (maddi 

ehtiyatlar,  bitməmiş  istehsal,  hazır  məhsul  və  s.) 

üzrə hesablanır. 



 

DSF  (SĐF)  –  DƏYƏR,  SIĞORTA,  FRAXT

 

–  şərti təyinat limanına qədər malın göndərilməsi 

şərtlərinə  uyğun  olaraq,  malın  qiymətinə  daxil 

edilən dəyər, sığorta və fraxtdır. 

 

DUL  QALMA 

–  ər-arvaddan  birinin  ölümü  ilə 

nəticələnmiş nikahın dayandırılması; nəticədə evli 

kişinin, 

yaxud 

ərdə 


olan 

qadının 


nikah 

vəziyyətinin 

dəyişməsidir. 

Demoqrafiyada 



boşanma 

ilə 


yanaşı 

koqortada 

nikahların 

dayandırılması  ilə  nəticələnən  proses  kimi  və 

müvafiq  olaraq,  əhalinin  və  ailələrin  təkrar 

istehsalı komponentlərindən biri kimi baxılır. Dul 

qalmanın  öyrənilməsi  ölümün  tədqiqi  ilə  sıx 

bağlıdır.  Başqa  demoqrafik  proseslərdən  fərqli 

olaraq,  dul  qalmanın  tezliyi  həmin  insanlarda 

deyil,  başqa  insanlarda  baş  verən  hadisələrlə 

müəyyən  edilir,  yəni  ərinin  ölməsi  nəticəsində 

nikahın  dayandırılması  (qadının  dul  qalması)  və 

arvadının ölməsi nəticəsində (kişinin dul qalması). 

Dul  qalmanın  demoqrafik  əhəmiyyəti  ondadır  ki, 

qanunverici,  dini  və  s.  normalara  müvafiq  olaraq 

dul  qalmış  yenidən  nikaha  girmə  qabiliyyətinə 

malik  olur  (istisna  –  induizmdə  dul  arvadın  ərə 

getməsi  məzəmmətə  məruz  qalır).  Dul  qalmanın 

tezliyi  nikahda  olan  digər  cinsdən  olan  şəxslərin 

ölüm  səviyyəsi  ilə  müəyyən  edilir.  O,  ölümün 

strukturundan  asılıdır  və  kişi  və  qadın  üçün 

müxtəlifdir;  dünya  ölkələri  üzrə  nisbətən  geniş 

tərəddüd  edir  və  ömür  uzunluğu  artdıqca,  aşağı 

düşür. 

Demoqrafiyada  dul  qalmanı  xarakterizə  edən 



göstəricilər  sistemindən  istifadə  olunur.  Xüsusi 

dul qalma əmsalı ən geniş yayılmış göstəricidir və 

həmin  cinsdən  olan  şəxslər  arasında  dul  qalma 

halları  sayının  nikahda  olan  həmin  cins  şəxslərin 

orta  sayına  nisbətidir.  Monoqam  nikah  şəraitində 

bir cinsdən olan şəxslərin xüsusi dul qalma əmsalı 

nikahda  olan  başqa  cins  şəxslərin  xüsusi  ölüm 

əmsalına  bərabərdir.  Kişilərdə  qadınlara  nisbətən 

dul qalma aşağıdır. Bu da bir çox yaş qruplarında 

kişilərin  ölüm  səviyyəsinin  yüksək  olmasının 

nəticəsidir.  Hesablamaq  çətin  olduğu  üçün,  dul 

qalma  yaş  əmsallarından  az  istifadə  olunur  və 



 

141


həmin  cinsdən  və  yaşda  1000  nikahda  olan 

şəxslərin dul qalma hallarının sayını göstərir. 

Dul  qalma  ehtimalı  dul  qalma  cədvəllərinin  əsas 

göstəricisidir.  Qadınlar  üçün  o,  kişilərə  nisbətən 

çoxdur.  Ölümün  aşağı  düşməsi  ilə  nəsildə  dul 

qalma  riski  uzaqlaşır,  lakin  azalmır.  Ümumi  dul 

qalma  ehtimalı  kişi  və  ya  qadın  üçün  yalnız  əks 

cinsdən  olan  şəxslərin  ölüm  səviyyəsinin  üstün 

azalması,  yaxud  boşanma  riskinin  artması 

nəticəsində aşağı düşə bilər. 

Yüksək ölüm olduqda, 20–40 yaşlarda yüksək dul 

qalma  səviyyəsi  qeyd  olunur;  dul  qalmanın 

doğum  səviyyəsini  mühüm  dərəcədə  aşağı  salan 

amil kimi çıxış edir. Ömür uzunluğu artdıqca, dul 

qalmanın  doğum  səviyyəsinə  təsiri  azalır.  Uşaq 

doğumunun ailədaxili tənzimlənməsinin yayılması 

ilə  dul  qalmanın  təsiri  lap  cüzi  olur,  çünki  çox 

vaxt uşaqların doğulması bağlanan nikahın birinci 

illərinə təsadüf edir. 

 

DUL  QALMA  CƏDVƏLLƏRĐ

  –  kişi  və 

qadınların  müəyyən  məcmusunda  ər  (arvad) 

ölümü 


nəticəsində 

nikahların 

pozulmasını 

xarakterizə  edən  kəmiyyətlərin  nizamlanmış 

ardıcıllığıdır.  Real,  yaxud  hipotetik  koqortada 

dullaşma prosesinin axınını qarşılıqlı əlaqədə olan 

göstəricilər  sistemi  növündə  təsvir  edən  bu 

prosesin  rəqəmli  modelidir.  Başqa  demoqrafik 

proseslərdən 

və 


mövcud 

yaş 


və 

nikah 


strukturundan asılı olmayaraq, dullaşma prosesini 

təsvir  etmək,  dullaşma  intensivliyini  müxtəlif 

əhalidə  müqayisə  etmək  və  nikahın  stabilliyinə 

ölümün  təsirini  təhlil  etmək  üçündür.  Hər  cins 

üçün  ayrıca  qurulur.  Nikahların  sayından  asılı 

olmayaraq,  bütün  ömrü  boyu  dullaşma  riskini 

xarakterizə  edən  ü m u m i   və  yalnız  bir  nikahda 

dullaşma  riskini  nəzərə  alan  x ü s u s i   dul  qalma 

cədvəllərinə  bölünür.  Şkalanın  intervalına  görə, 

dul qalma cədvəlləri t a m  – birillik intervalları və 

q ı s a   –  beş  illik  və  ya  daha  böyük  intervalları 

olan cədvəllərə bölünür.  

Ümumi  dul  qalma  cədvəlləri  yaş  şkalası  üzrə 

qurulur və nəslin ömrü ərzində dullaşma nə qədər 

tez baş verdiyini göstərir. Əsas göstəriciləri: x-dən 

x+k-dək  yaş  intervalında  il  ərzində  dullaşmanın 

orta  sayıdır,  burada  x  –  yaş,  k  isə  –  yaş  şkalası 

intervalının  kəmiyyətidir;  x-dən  x+k-dək  dövrdə 

dullaşmanın orta sayı; x-yaşadək dullaşmanın orta 

sayıdır. 

Əlavə 


göstəricilər 

ümumi 


nikah 

cədvəllərindən,  yaxud  boşanma  cədvəllərindən 

alına  bilər.  Ümumi  dul  qalma  cədvəlləri  nadir 

hallarda  qurulduğundan,  xüsusi  dul  qalma 

cədvəlləri  müəyyən  nikah  koqortası  üçün  qurulur 

və  göstərir  ki,  nikahın  müxtəlif  müddətlərində 

dullaşma  nə  qədər  tez  baş  verir  (y)  və  nikahın 

müddəti  artdıqca,  bütün  nikah  bağlayanlar 

tədricən  dullaşır.  Xüsusi  dul  qalma  cədvəllərinin 

əsas 

göstəriciləri 



öz 

aralarında 

aşağıdakı 

nisbətlərdə olur:  

(

)

k



y

y

y

k

y

w

M

M

+

+



=



/

1



k

y

y

y

k

y

y

w

M

W

+

+



=

/



/







 +

=



+

w

y

y

w

y

k

y

y

y

y

M

k

y

W

dy

y

M

M

e

2

)



(

1

/



 

Lazımi  informasiya  olmadığından,  real  nikah 

koqortaları üçün xüsusi dul qalma cədvəlləri nadir 

hallarda qurulur. Hipotetik nəsil üçün isə nikahda 

olan əks cinsli şəxslərin ölümü haqda məlumatlar 

bu  şəxslərin  həmin  dövr  üçün  nikaha  daxil  olma 

yaşları üzrə bölgüsünü tələb edir. Belə ki, əgər S

x

 

–  x-yaşda  nikah  bağlamış  kişilərin  sayı,  L



M

x

  isə 


müvafiq 

ölüm 


cədvəllərindən 

x/x+1 

yaş 


intervalında ölümün insan-il göstəricisidirsə, onda  

M

y

x

M

y

x

y

y

x

x

x

x

y

L

L

S

S

M

+

+



+

=

Π



=



1



0

1



Beləliklə,  xalis  dul  qalma  cədvəlləri  göstəricisi 

kimi,  hipotetik  nəsil  üçün  M



Y

-dir,  bundan 

gətirilmiş  nisbətlər  üzrə  bütün  qalan  göstəricilər 

alınır. 

 

DUL  QALMA  ƏMSALI



  –  dul  qalan  kişi 

(qadın) sayının nikahda olan həmin cinsə məxsus 

şəxslərin orta sayına nisbətidir. Adətən bir il üçün 

hər  1000  nəfərə  hesablanır.  Monoqrafiyada  hər  il 

dul  qalan  kişilərin  sayı  ərdə  olan  ölən  qadınların 

sayı  qədərdir  və  əksinə.  Buna  görə  də,  dul  qalma 

əmsalı  kişilərdə  ərdə  olan  qadınların  ölüm 

əmsalına,  qadınlarda  isə  evli  kişilərin  ölüm 

əmsalına bərabərdir. 

 

DÜNYA  BANKI

  –  dörd  təşkilatdan  -  1945-ci 

ildə əsası qoyulmuş Beynəlxalq Yenidənqurma və 

Đnkişaf  Bankından  (BYĐB),    1956-cı  ildə 

yaradılmış 

Beynəlxalq 

Maliyyə 


Korporasiyasından 

(BMK), 


1960-cı 

ildə 


yaradılmış  Beynəlxalq  Đnkişaf  Assosiasiyasından 

(BĐA)  və  1988-ci  ildə  yaradılmış  Đnvestisiya 

Təminatları  üzrə  Çoxtərəfli  Agentlikdən  (ĐTÇA) 

ibarət  olan  beynəlxalq  maliyyə  orqanıdır.  Dünya 

Bankı  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  əhalinin 

həyat  səviyyəsinin  yüksəldilməsi  məqsədi  ilə 

inkişaf  etmiş  ölkələrdən  bu  ölkələrə  maliyyə 

ehtiyatlarının 

göndərilməsinə 

kömək 


üçün 

yaradılmışdır. 

 

DÜNYA  BAZARLARININ  QĐYMƏTĐ

  – 

dünya  bazarında  əsas  əmtəələrin  qiymətidir  və 

sərbəst 

konversiya 

olunan 

valyuta 


ilə 

müəyyənləşdirilir. 

Müasir 

şəraitdə 



dünya 

bazarlarının  qiymətləri  ilə  müntəzəm  xarakterə 



 

142 


malik  olan  ixrac  və  idxal  əməliyyatları  həyata 

keçirilir.  Ondan  ölkədə  tənzimlənən  qiymətlər 

üzrə  daxili  münasibətlərin  formalaşdırılmasında 

baza  kimi  istifadə  edilir.  Oxşar  qiymətlər  üzrə 

dünya bazarlarının qiymətlərinin nisbəti həmçinin 

daxili  bazarda  sərbəst  qiymətlərin  səviyyəsinin 

təhlilində  də  istifadə  edilir,  baxmayaraq  ki,  tələb 

və  təklifin  təsiri  ilə  qiymətlərin  daxili  nisbəti  və 

onların 

səviyyəsi 

fərqlənə 

bilər. 


Statistik 

təhlillərin 

aparılmasında 

dünya 


bazarlarının 

qiymətinin  səviyyəsi  yüklərin  çatdırılması  üzrə 

xərclərin  təshih  edilməsi  ilə  SĐF  (dəyər,  sığorta, 

fraxt)  mal  göndərmə  şərtlərinə  uyğunlaşdırılır  və 

bu, qiymətdə orta hesabla 10-15% təşkil edir.  

 

DÜNYA  QĐYMƏTLƏRĐ



  -  dünya  bazarında 

formalaşan qiymətlərdir. Müasir dünya təsərrüfatı 

üçün  müxtəlif  qiymətlər  xarakterikdir:  bu,  əsas 

ixracatçıların 

və 

idxalçıların 



qiymətləridir, 

həmçinin  sərbəst  konvertasiyalaşdırılan  valyuta 

ilə  ödənilən,  açıq  ticarət-siyasi  rejim  şəraitində 

həyata  keçirilən,  adi  iri  müntəzəm  müstəqil 



əməliyyatlara  aid  olan,  dünya  ticarətinin  əsas 

mərkəzlərinin  qiymətləridir.  Dünya  qiymətləri  iki 

əsas  tələbi  təmin  etməlidir:  beynəlxalq  mübadilə 

sferasındakı ticarət əməliyyatlarında iştirak etmək 

niyyətində  olan  istənilən  satıcı  və  alıcı  üçün 

əlverişli  (əl  çatan)  olmalıdır;  dünya  əmtəə 

dövriyyəsi üçün təmsilçi olmalıdır. Eyni bir əmtəə 

üzrə  öz  səviyyəsinə  görə  müxtəlif  qiymətlər 

fəaliyyət  göstərir.  Dünya  qiymətlərinin  aşağıdakı 

növləri 


fərqləndirilir: 

sərbəst 


konvertasiyalaşdırılan 

valyutalarla 

ödənişlərlə 

kommersiya  sövdələşmələrinin  qiymətləri  üzrə; 

qeyri-sərbəst  konvertasiyalaşdırılan  valyutalarla 

ödənişlərlə 

kommersiya 

sövdələşmələrinin 

qiymətləri  üzrə,  klirinq  razılaşmaları  üzrə, 

“yardım  proqramları”  və  s.  xüsusi  əməliyyatlar 

üzrə. 

 

DÜNYA ÖLKƏLƏRĐ TƏSNĐFATI 



– BMT-

nin Statistika Şöbəsi tərəfindən işlənmiş, dünya 

ölkələri və ərazilərinin təsnifatıdır


 

143


  -E-

Edifakt ........................................................ 145 

Edikom ....................................................... 145 

EHM şəbəkəsinin inzibatçısı ...................... 145 

EHM yaddaşı.............................................. 145 

EHM-in arxitekturası ................................. 145 

EHM-in etibarlılığı ..................................... 145 

EHM-in əməliyyat yaddaşı ........................ 145 

Ehtimal ....................................................... 145 

Ehtimal statistikası ..................................... 145 

Ehtimallı seçmə .......................................... 145 

Ehtiyat aktivləri .......................................... 145 

Ehtiyat avadanlıq........................................ 146 

Ehtiyat əmsalı ............................................. 146 

Ehtiyat fondu .............................................. 146 

Ehtiyat mövqeyi ......................................... 146 

Ehtiyat sazişlər ........................................... 146 

Ehtiyat tələbləri .......................................... 146 

Ehtiyat vəsaitlər.......................................... 146 

Ehtiyatlar .................................................... 146 

Ehtiyatlar və başa çatdırılmamış istehsal ... 146 

Ex ante proqnozu ....................................... 147 

Ex post proqnozu ....................................... 147 

Ekologiya xarakterli xidmətlər ................... 147 

Ekoloji çirklənmənin texnoloji  azalması ilə 

bağlı avadanlıqlara və qurğulara, tikililərə 

investisiyalar .............................................. 147 

Ekoloji ekspertiza ....................................... 147 

Ekoloji fondlar ........................................... 147 

Ekoloji qəzalar ........................................... 148 

Ekoloji nəzarət ........................................... 148 

Ekoloji normativlər .................................... 148 

Ekoloji ödənişlər ........................................ 148 

Ekoloji sertifikatlaşdırma ........................... 148 

Ekoloji sığorta ............................................ 148 

Ekoloji-iqtisadi tənzimləmə ....................... 148 

Ekonometrik model .................................... 149 

Ekonometrik tənliklər sistemi .................... 149 

Ekonometriya ............................................. 149 

Eksklüziv əlavə məhsul .............................. 149 

Ekskursiya-gəzinti xətlərı .......................... 149 

Ekspert qiymətləndirməsı .......................... 150 

Ekspert qiymətləndirməsinin delfi-metodu 150 

Eksponensial əhali...................................... 150 

Eksponensial hamarlama............................ 151 

Eksponensial hamarlamanın fundamental 

nəzəriyyəsı ................................................. 151 

Eksponensial trend ..................................... 151 

Ekstensiv iqtisadi inkişaf ........................... 151 

Ekü ............................................................. 151 

Ekvireprezentativlik ................................... 151 

Ekvivalent mallar ....................................... 151 

Ekzogen dəyişən ........................................ 151 

Elastik tələb ............................................... 151 

Elastiklik .................................................... 151 

Elastiklik əmsalı ......................................... 152 

Elektrik enerjisi .......................................... 152 

Elektrik rabitəsi .......................................... 152 

Elektrik stansiyasının gücü ........................ 152 

Elektriklə silahlanma (təchiz olunma) 

əmsalları ..................................................... 152 

Elektrikləşdirilmiş yol ............................... 152 

Elektron hesablama maşınları şəbəkəsinin 

ötürmə səviyyəsi ........................................ 152 

Elektron hesablama maşınlarının yaddaşının 

qorunması .................................................. 152 

Elektron nəşr .............................................. 153 

Elektron poçt .............................................. 153 

Elektron sənəd ........................................... 153 

Elektron-hesablama maşını ........................ 153 

Elektrovoz .................................................. 153 

Elementar vahid ......................................... 153 

Elm və elmi xidmətlərin göstərilməsi ........ 153 

Elm və innovasiya statistikası .................... 153 

Elm və innovasiya statistikası üzrə  

beynəlxalq standartlar ................................ 154 

Elm və innovasiyaların maliyyələşmə 

mənbələri ................................................... 155 

Elm və texnikanın inkişafının prioritet  

(üstün) istiqamətləri ................................... 155 

Elmi (fəaliyyət) bölmələr ........................... 155 

Elmi işçilərin ixtisaslarının       

nomenklaturası  .......................................... 156 

Elmi kadrların mobilliyi ............................ 156 

Elmi təcrübə bazaları ................................. 156 

Elmi tədqiqat və işləmələrin yerinə 

yetirilməsinə çəkilən daxili xərclər ............ 156 

Elmi tədqiqat və işləmələrlə məşğul olan 

heyət ........................................................... 157 

Elmi tədqiqat və işləmələrlə tam məşğul  

olma ekvivalenti ......................................... 157 

Elmi tədqiqatlar və işləmələr ..................... 158 

Elmi tədqiqatlara və işləmələrə dövlət 

büdcəsindən ödəmələr ............................... 158 

Elmi tədqiqatlara və işləmələrə xərclər ..... 158 

Elmi tədqiqatların və işləmələrin sosial-

iqtisadi məqsədləri ..................................... 159 

Elmi təşkilat ............................................... 160 

Elmin maddi-texniki bazası ....................... 160 

Elmin maddi-texniki və təcrübə bazasının 

statistikası .................................................. 160 

Elmin sahələri ............................................ 161 

Elmi-texniki fəaliyyət ................................ 161 


 

144 


Elmi-texniki kadrlar ................................... 161 

Elmi-texniki proqram ................................. 162 

Elmi-tədqiqat və təcrübə-konstruktor  

işlərində işləyənlərin sayı ........................... 162 

Emal ........................................................... 162 

Emal əməliyyatları ..................................... 162 

Emal sənayesi ............................................. 163 

Emiqrasiya ................................................. 163 

Emissiya ..................................................... 163 

Emitent ....................................................... 163 

Empirik elastiklik əmsalı ........................... 163 

Endogen dəyişən ........................................ 163 

Energetika avadanlığı ................................. 163 

Enerji ilə təchiz olunma əmsalı .................. 164 

Enerji məhsullarının alınması .................... 164 

Enerji tutumu.............................................. 164 

Engel əyrisi ................................................ 164 

Engel qanunu.............................................. 164 

Eninə təhlil ................................................. 164 

Etibarlılıq ................................................... 164 

Etibarlılıq həddi.......................................... 164 

Etibarnamə ................................................. 165 

Etnik miqrasiyalar ...................................... 165 

Etnik statistika ............................................ 165 

Ev təsərrüfatı .............................................. 165 

Ev təsərrüfatı müəssisələri ......................... 166 

Ev təsərrüfatının orta ölçüsü ...................... 166 

Ev təsərrüfatları bölməsi ............................ 166 

Ev təsərrüfatları büdcələrinin seçmə   

tədqiqatı ...................................................... 166 

Ev təsərrüfatlari büdcələrinin tədqiqatı     

üçün seçmənin təşkili ................................. 167 

Ev təsərrüfatları statistikası ........................ 168 

Ev təsərrüfatlarına xidmət göstərən qeyri-

kommersiya təşkilatlarının son istehlak 

xərcləri ....................................................... 169 

Ev təsərrüfatlarına xidmət göstərən qeyri-

kommersiya təşkilatları bölməsi ................ 170 

Ev təsərrüfatlarına xidmət göstərən qeyri-

kommersiya təşkilatları bölməsi ................ 170 

Ev təsərrüfatlarında ərzağın dəyəri ............ 170 

Ev təsərrüfatlarının büdcəsi ....................... 170 

Ev təsərrüfatlarının faktiki son istehlakı .... 170 

Ev təsərrüfatlarının istehlak xərcləri .......... 170 

Ev təsərrüfatlarının istehlakı ...................... 170 

Ev təsərrüfatlarının qənaət edərək         

yığdığı pul .................................................. 171 

Ev təsərrüfatlarının pul gəlirləri ................. 171 

Ev təsərrüfatlarının pul xərcləri ................. 171 

Ev təsərrüfatlarının sərəncamında qalan 

gəlirləri ....................................................... 171 

Ev təsərrüfatlarının son istehlak xərcləri ... 171 

Evdə işləyən işçilər .................................... 171 

Evdə işləyənlərin sayı ................................ 171 

Evə çatdırmadan, malı nağd pula satan 

mağaza ....................................................... 171 

Evli ............................................................. 172 

Evlilik ........................................................ 172 

Evristik proqnozlaşdırma metodları .......... 172 

Eyler metodu .............................................. 172 

Eyni çəkili (mütənasib) seçmə ................... 172 


 

145


Download 17.41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling