Redaktorlar: Y. X. Yusifov, E. E. Yaqublu, F.Ə.Əliyev, G. A. Ağamoğlanova
Download 17.41 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) ĐŞĐNĐN ÖLÇÜ VA- HĐDĐ
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) PARKI
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) SƏRNĐŞĐN TUTU- MUNDAN ĐSTĐFADƏ ƏMSALI
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) VAXTDAN ĐSTĐ- FADƏ ƏMSALI
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) YÜKDAŞIMA QA- BĐLĐYYƏTĐNDƏN ĐSTĐFADƏ ƏMSALI
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) YÜRÜŞÜ
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) YÜRÜŞÜNDƏN ĐSTĐ- FADƏ ƏMSALI
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏSĐNĐN) GÜCÜ
- HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏSĐNĐN) HƏRƏKƏT SÜRƏTĐ
|
HƏRƏKƏT HEYƏTĐNĐN (NƏQLĐYYAT VASĐTƏLƏRĐNĐN) ĐŞĐ VƏ ĐSTĐFADƏSĐ- NĐN STATĐSTĐKASI (ĐSTĐSMAR STA- TĐSTĐKASI) – dövr ərzində və dinamikada hərəkət heyətinin mövcudluğunu və işini öyrənən nəqliyyat statistikasının bölməsidir. Hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) işinin, eyni zamanda istismarda (işçi parklarda) olmamasının uçot sənədlərində nəqliyyat vahidlərinin işinin istehsal dövrlərində ayrı-ayrı əməliyyatların qeydiyyatına əsaslanır. Əsas göstəricilər sisteminə (mövcudluq kateqoriyaları üzrə bölünməklə) mövcud park göstəriciləri, işlərin həcmləri, istehsalat dövrləri və texniki əməliyyatların sayı,
nəqliyyat vasitələrinin yüklənməsi, istehsalat dövrlərinin arası və davamlılığı, hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) hərəkət sürətləri daxildir. Əsas qruplaşdırma əlamətləri – nəqliyyat vasitəsinin növündən, hərəkətin növündən, işin növündən, boş dayanmaların və işsiz vəziyyətin növündən, yerləşdiyi yerdən ibarətdir.
VASĐTƏLƏRĐNĐN) ĐŞĐNĐN ÖLÇÜ VA- HĐDĐ – hərəkət heyətinin iş prosesinin uçotu üçün sadə və kombinasiya edilmiş vahidlərin məcmusudur. Təcrübədə nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinin aşağıdakı ölçü vahidlərindən istifadə edilir: faydalı səmərəliliyin ölçülməsi üçün – ton- kilometr, ton-mil, sərnişin-kilometr, sərnişin-mil; hərəkətdə olma (keçilmiş məsafə) – avtomobil- kilometr, avtomobil-ton-kilometr, vaqon-kilometr, lokomotiv-kilometr, sərnişin-yer-kilometr, qoşqu- ton kilometr, təyyarə-kilometr, güc-kilometr, gəmi-kilometr, tonnaj-kilometr; iş vaxtı (parkda, flotun
tərkibində olma)
- avtomobil-gün, avtomobil-saat, avtomobil-ton-saat, avtomobil- ton-gün, vaqon-gün, lokomotiv-saat, sərnişin-yer- gün, təyyarə-gün, təyyarə-saat, güc-gün, tonnaj- gün, maşın-gün, maşın-saat; istehsal dövrəsinin sayı (texnoloji əməliyyatlar) - avtomobil, vaqon, lokomotiv, qoşqu, güc-reys, gəmi, tonnaj-reys, qatar-reys.
VASĐTƏLƏRĐNĐN) MƏHSULDARLIĞI – orta hesabla vaxt vahidində nəqliyyat vasitəsi vahidinə düşən nəqliyyat işlərinin həcmidir. Nəqliyyat işlərinin (faydalı nəticənin) həcmi göstəricilərinin nəqliyyat vasitələrinin yükgötürməsi, sərnişin tutumu və ya onların gücü nəzərə alınmaqla və ya nəzərə alınmamaqla, həmin dövrdə nəqliyyat vasitələrinin istismarda (iş parkında) olduğu ümumi vaxta bölünməsi yolu ilə müəyyən olunur. Avtomobilin məhsuldarlığı tonla daşınmış yükün və ton-kilometrlə yük dövriyyəsinin 1 ton yükgötürmə qabiliyyətinə, avtobuslar üçün – sərnişin-kilometrlərlə sərnişin dövriyyəsinin sərnişin tutumunun 1 yerinə, avtomobil-taksilər üçün – manatla mədaxilin növbədə olduğu vaxtın 1 saatına və avtomobilin işdə olduğu müddətin 1 gününə olan nisbəti kimi ölçülür. Yük vaqonunun məhsuldarlığı – ton-kilometrlərlə netto istismar yük dövriyyəsinin həcmini orta hesabla bir gündə işçi parkın 1 vaqonuna, lokomotivin məhsuldarlığı – ton-kilometrlə yük dövriyyəsinin brutto həcminin orta hesabla istismar parkının 1 lokomotivinə nisbəti kimi ölçülür. Dəniz nəqliyyatı gəmisinin məhsuldarlığı ton- millə yük dövriyyəsinin həcminin gəminin istismarda (ton-gün) olduğu
vahid vaxtda
yükgötürmə qabiliyyətinin 1 tonuna nisbəti kimi ölçülür. Nəqliyyat təyyarəsinin (helikopter) məhsuldarlığı ton-kilometrlə kommersiya yük dövriyyəsinin həcminin dövr üçün orta siyahı tərkibli 1 nəqliyyat təyyarəsinə, uçuşun məhsuldarlığı isə - istehsal saatının 1 saatlıq uçuşuna nisbəti kimi ölçülür. Çay gəmisinin məhsuldarlığı gəminin müəyyən vaxtda istismarda olduğu (ümumi) və yüklə gedişinin faktiki işin həcmi ilə (xalis) ölçülür. Sərnişin yüklü və yük gəmiləri üçün ton- kilometrlərlə yük
dövriyyəsinin həcminin yükgötürmə qabiliyyətinin 1 tonuna, sərnişin və sərnişin yüklülər üçün – sərnişin-kilometrlə sərnişin dövriyyəsinin həcminin sərnişin tutumunun 1 yerinə, yedəklər üçün – ton- kilometrlərlə yük dövriyyəsinin həcminin 1 güc vahidinə nisbəti kimi ölçülür.
VASĐTƏLƏRĐNĐN) PARKI – müəssisənin balansında (inventar) və ya müəssisənin ərazisi hüdudunda (mövcud), yaxud müəssisənin sərəncamında (sərəncamda olan park) olan müəyyən növ nəqliyyat vasitələrinin məcmusudur. Müəyyən ana və dövrə görə orta hesabla nəqliyyat vasitələrinin fiziki vahidlərinin sayı ilə hesablanır. Orta günlük mövcudluq konkret parkda nəqliyyat vahidinin olmasının ümumi vaxtının və günlərdə (saatlarda) onun
ayrı-ayrı kateqoriyalarının hesabat dövründəki təqvim günlərə (saatlara) bölünməsi ilə tapılır. 252
Avtomobil parkı - müəssisənin balansında olan avtomobillərin fiziki
vahidlə sayıdır. Avtomobillərin uçotu tiplər (yük, minik, pikaplar və minik furqonları, avtobuslar, xüsusi təyinatlı avtomobillər), istifadə etdiyi yanacağın növləri (benzin, dizel, mayeləşdirilmiş neft qazı, sıxılmış təbii qaz və dizel-qazı), markalar üzrə aparılır. Parkda,
müəssisənin sərəncamında olan avtomobilləri növbədə olanlara, boş dayananlara, texniki saz vəziyyətdə olanlara, təmirdə və onu gözləyənlərə bölürlər. Đnventar vaqonlar parkı – ümumi istifadədə olanlar və yollara təhkim edilənlərdən ibarətdir. Hər hansı tarixə təyinatına (yük, sərnişin), növünə, tipinə, aidiyyətinə, qurulma
ilinə, texniki
xarakteristikasına bölünməklə nəzərə alınır. Mövcud vaqonların parkı – şəbəkənin hüdudunda, dəmir yolunda, bölmədə, stansiyada, nəqliyyat müəssisələrinin parkında və
qeyri-nəqliyyat müəssisələrinin mülkiyyətində olan vaqonların sayıdır. Yolun sərəncamında (işçi və qeyri-işçi) olan və yolun sərəncamında olmayan parklara bölünür. Đşçi parkı ümumilikdə daşıma ilə məşğul olan vaqonları və növləri üzrə yüklü və boş vaqonları birləşdirir. Qeyri-işçi park ehtiyatda saxlanan, nasaz, o cümlədən təmirdə olan, texniki və xüsusi ehtiyaclar altında olan və digər vaqonları birləşdirir. Đnventar lokomotiv parkı – Dəmir Yolu Đdarəsinə aid, yollara və yollarda depolara təhkim edilmiş lokomotivlərin sayıdır. Təyinatı (qatarına, manevrinə), tipi, hərəkət növü, seriyası, qurulma ili və modernləşdirmə elementləri ilə təchiz etmə üzrə bölünməklə nəzərə alınır. Mövcud parklar yolun sərəncamında (istismar olunan və istismar olunmayan) olan və yolun sərəncamında olmayan parklara bölünür. Đstismar olunan parklar 24 saata qədər işləyən, daşıma ilə və digər işlərlə məşğul olan parkları birləşdirir, hərəkət növünə, iş növünə, dəmir yolu nəqliyyatı vasitələrinin (nəqliyyat vasitələrinin) boş dayanmaları üzrə bölünməklə, gün ərzində orta göstərici ilə müəyyənləşdirilir. Đstismar olunmayan park isə ehtiyatda olan, nasaz, o cümlədən təmirdə olan lokomotivləri birləşdirir. Təyyarələrin parkı isə maksimum uçuş çəkisi, uçuş məsafəsi, mühərrikin növü və təyinatına görə qruplaşdırılır. Helikopter parkının vahidləri də oxşar qaydada qruplaşdırılır. Dəniz ticarət donanması – sərnişin və yüklərin daşınması, faydalı qazıntıların hasilatı, balıqçılıq və adamların hərbi xarakter daşımayan digər fəaliyyət növlərinə gəmiçilik xidməti göstərilməsi üçün istifadə olunan bütün növ gəmilərin məcmusudur. Özündə, Dəniz Gəmiçilik və texniki nəzarət orqanında (təsnifləşdirmə cəmiyyəti üzrə) qeydiyyatdan keçmiş, idarə aidiyyətindən, qanuni- təşkilati və gəmi
sahiblərinin idarələrinin mülkiyyət formalarından asılı olmayaraq, qanunvericiliyə görə
dövlət gəmiçilik qeydiyyatına daxil edilən ölkənin balıq və ticarət limanları, gəmiçilik şəhadətnamələri (gəmiçilik patenti və bileti), dövlət bayrağı altında üzməyə sənədi və gəmiyə və ondan istifadə etmək üçün sənədləri olan bütün gəmiləri birləşdirir. Gəmilər yükün tutumuna, dedveytinə (tam yükqaldırma qabiliyyətinə), gücünə, sərnişin tutumluğuna görə (vahidlə) nəzərə alınır. Çay donanması – yük və sərnişin daşımaları, daxili su yollarında bu və ya digər məqsədlər üçün xidmətlər göstərən, qanuni-təşkilati və gəmi sahiblərinin idarələrinin mülkiyyət formalarından asılı olmayaraq, çayda hərəkət edən gəmilərin məcmusu daxildir. Gəmilər yük və sərnişin tutumuna, yük götürmə və gücünə görə (vahidlə) nəzərə alınır. Donanmanı qruplaşdırarkən gəmilər təyinata görə (nəqliyyat, texniki, köməkçi-işçi), yükün növünə görə (tökmə, quru yüklər, qarışıq), mühərrikinə, korpusun materialına, üzmə rayonu və s. əlamətlərinə görə bölünür. Vaxta görə dəniz gəmilərindən istifadə edilməsinin uçotu iki bölmə üzrə aparılır: istismarda (daşımalar, icarə və ekspedisiyalarda vaxt, digər işlərə çəkilən vaxt, istismar ehtiyatı) və istismardan kənar (təmir, qışlama və s.). Naviqasiya dövründə vaxta görə daxili su nəqliyyatının uçotu istismarda olan (yük və sərnişin daşıyan, reyddə olan, köməkçi, ödənişli işlər və icarə) və istismarda olmayan (soyuq çöküntüdəki ehtiyatlar, sona çatmamış təmir, döymə, əsaslı təmir, təmir və silinmə kateqoriyasının müəyyənləşdirilməsinin gözlənilməsi) gəmilər üzrə həyata keçirilir.
vasitələrinin sərnişin tutumunun orta hesabla bir yerinə düşən
sərnişinlərin miqdarıdır. Sərnişinlərlə ya hərəkət anına (statik), ya da hərəkətin bütün yolboyu (dinamik) üzrə müəyyən edilir.
hərəkət
heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) sərnişin tutumundan istifadə əmsalı daşınmış (yola salınmış) sərnişinlərin sayının yola salınmış sərnişin qatarlarındakı, yerinə yetirilmiş reyslərdəki, uçuşlardakı yerlərin sayına olan nisbəti ilə müəyyənləşdirilir. Dinamik hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) sərnişin tutumundan istifadə əmsalı sərnişin-kilometrlə (sərnişin-millə) ifadə
olunan sərnişin dövriyyəsinin sərnişin-yer-kilometrlə (sərnişin- yer-millə) ifadə olunan sərnişin tutumu nəzərə alınmaqla nəqliyyat vasitələrinin qət etdiyi məsafəyə olan nisbəti ilə müəyyən edilir. Təyyarə 253
və helikopterlərdən, avtobus və
sərnişin donanmasından istifadəni səciyyələndirərkən hesablanır. Dəmir yolu nəqliyyatında sərnişin tutumundan istifadə sərnişin vaqonunun sərnişin sıxlığı
VASĐTƏLƏRĐNĐN) VAXTDAN ĐSTĐ- FADƏ ƏMSALI – işdə (istismarda) olan, hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) ümumi vaxt büdcəsində məhsuldar vaxtın payıdır. Avtomobil nəqliyyatında, avtomobil (qoşqu) – saatla işdə olan avtomobillərin (qoşquların) vaxtının naryadda (növbədə) olan avtomobillərin (qoşquların) vaxtına
olan nisbəti
kimi müəyyənləşdirilir. Hava nəqliyyatında, təyyarə (helikopter) - saatla məhsuldar uçuş saatları vaxtının məhsuldar təyyarələrin (helikopterlərin) ümumi park vaxtına olan nisbəti kimi müəyyənləşdirilir. Dəmir yolu nəqliyyatında lokomotivlərin və vaqonların stansiyalar arasında hərəkətdə olduğu və stansiyalarda durduğu ümumi vaxtın lokomotiv parklarının ümumi vaxt büdcəsinə olan nisbəti kimi müəyyənləşdirilir və lokomotiv-saatla, işçi vaqon parkında isə vaqon-saatla ifadə edilir. Su nəqliyyatında, ton (güc)-günlə gəmi nəqliyyat qrupları üçün ümumi gediş vaxtının istismarda olan flot nəqliyyatının ümumi vaxt büdcəsinə olan nisbəti kimi müəyyənləşdirilir.
yükgötürmə anında (statikada) və orta hesabla hərəkət etmədə bütün yol boyu (dinamikada)
Faktiki orta statik və dinamik yüklənmə kəmiyyətinin nəqliyyat vasitələrinin orta statik və ya
dinamik yük
qaldırma qabiliyyətinin kəmiyyətinə olan nisbətini göstərir. Hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) statik yükdaşıma qabiliyyəti tonla yüklənmiş yüklərin ümumi kütləsinin ayrı-ayrı hallarda, reyslərdə, uçuşlarda, gedişlərdə yüklərlə məşğul olan hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) yükdaşıma qabiliyyətinin cəmi kimi müəyyən olunan tonnajın ümumi həcminə nisbəti kimi hesablanır. Hərəkət
heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) dinamik yükdaşıma qabiliyyəti ton- kilometrlərlə yük dövriyyəsinin yolda olma vaxtının ton-kilometrlərlə nəqliyyat vasitələrinin yükdaşıma qabiliyyəti nəzərə alınmaqla, hərəkət
vaxtına nisbəti kimi hesablanır. Vaqon və avtomobil parklarından istifadə edilməsi səciyyələndirilərkən hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) statik yükdaşıma qabiliyyəti, gəmilərdə isə nəqliyyat vasitələrinin (nəqliyyat vasitələrinin) dinamik yükdaşıma qabiliyyəti hesablanır. Hava nəqliyyatında isə oxşar
olaraq təyyarələrin kommersiya yüklənməsinin dinamik əmsalı
hesablanır. (“Kommersiya hava gəmisinin yüklənməsi”nə bax).
VASĐTƏLƏRĐNĐN) YÜRÜŞÜ – dəmir yolu şəbəkəsinin sahələri üzrə nəqliyyat vasitələrinin öz dartı qüvvəsi (özüyeriyən) və ya qatarın tərkibində (qoşqular, vaqonlar, barjlar) yerini dəyişdiyi məsafəsidir. Yükgötürmə, sərnişin tutumu və ya nəqliyyat vasitələrinin gücü hesaba alınmaqla və ya alınmamaqla sayğacın və ya dəmir
yolu nəqliyyatının iş sənədlərinin göstəriciləri əsasında faktiki qət olunmuş məsafə ilə
ölçülür. Hərəkət
heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) yürüşü nəqliyyat vasitələrinin tipləri (növləri), işin növləri və nəqliyyat vasitələrinin istismar vəziyyətinə görə təyin edilir. Hərəkətin konkret növündə lokomotivlərin xətti yürüşü lokomotivlərin sahələrdəki işinin növlərinə görə bölünür. Qatarların başındakı yürüşə qatarın qatar-kilometrlə yürüşü bərabər götürülür. Yük vaqonlarının ümumi yürüşü yüklü və yüksüz yürüşlərə, sərnişin vaqonları – təşkil olunmuş qatarlarda yürüşlərə və s. bölünür. Təyyarələrin uçuş məsafələri nəqliyyat reysləri məsafələrinə (daşımalar üçün) və qeyri-nəqliyyat məsafələrinə (manevr və s.) bölünür. Avtomobillərin (qoşquların) yürüşü məhsuldar (yüklə, sərnişinlə), boş və sıfır yürüşlərə bölünür. Dəniz nəqliyyat gəmilərinin yürüşündən yüklü yürüş fərqləndirilir; çay nəqliyyat gəmiləri – özü hərəkət edən maye daşıyan və quru yükdaşıyan gəmilərin yürüşü, yedəklilər üçün - yüklü gəmilərin (bərələrin) tərkibində yürüş, boş gəmilərin tərkibində yürüş reyslərinə ayrılır.
VASĐTƏLƏRĐNĐN) YÜRÜŞÜNDƏN ĐSTĐ- FADƏ ƏMSALI – ümumi (xətti) yürüşdə səmərəli (yüklə, marşrut üzrə sərnişinlərlə, qatarın tərkibi ilə) yürüşlərin payıdır. Yükgötürmə, sərnişin tutumu və ya nəqliyyat vasitələrinin gücünün nəzərə alınması ilə və ya nəzərə alınmadan ölçülən səmərəli yürüşlərin kəmiyyətinin ümumi (xətti)
yürüşlərin kəmiyyətinə bölünməsi ilə hesablanır. Eyni zamanda, köməkçi yürüşün kəmiyyətinin ümumi (xətti) yürüşün kəmiyyətinə olan nisbəti kimi, köməkçi yürüşün (boş vəziyyətdə, köməkçi
254
işlərdə və s.) payını xarakterizə edən göstəricini hesablayırlar. Avtomobil nəqliyyatında yüklə yürüş (avtomobil, qoşqular üçün), faydalı yürüş (avtobuslar üçün marşrut üzrə), ödənişli yürüş (taksilər üçün) əmsalları hesablanır. Dəmir yolu nəqliyyatında ümumilikdə vaqonların yüklü yürüş faizi, xətt üzrə qatarların önündə lokomotivin yürüş faizi, xətt üzrə lokomotivin tək yürüş faizi hesablanır. Dəniz nəqliyyatında ballast yürüş əmsalı (gəminin məsafənin yüksüz keçdiyi hissəsi) hesablanır.
– dəmir yolu
nəqliyyatının daşımalar prosesində məhsuldarlığını müəyyənləşdirən texniki-
konstruksiya xarakteristikasıdır. Hərəkət heyətinin növ və tipindən asılı olaraq, müxtəlif ölçmələr vardır. Sərnişin daşımaları üçün nəzərdə tutulmuş vasitələr sərnişin yerlərinin sayı ilə, yükdaşımalar üçün nəzərdə tutulmuşlar isə yükgötürmə ilə, mümkünlüyü, dartıcı qüvvə üçün (lokomotivlər, yedəklər və s.) - kilovat və yaxud at gücündə mühərrik qurğularının gücü üzrə xarakterizə olunur. Hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitələrinin) gücü müəyyən vaxt və yaxud dövr üçün ya hərəkət heyəti parkının nəqliyyat vahidlərinin güclərinin cəmi kimi, yaxud da nəqliyyat vahidlərinin orta gücü kimi hesablanır.
nəqliyyat vasitələrinin nəqliyyat yolları şəbəkəsinin məntəqələri üzrə yol getməsinin zaman vahidində orta yerdəyişmə məsafəsidir. Hərəkət
heyətinin yükgötürmə qabiliyyəti, sərnişin daşıma qabiliyyəti və ya gücü nəzərə alınmaqla və nəzərə alınmadan hesablanır. Hərəkət heyətinin (nəqliyyat vasitəsinin) hərəkət sürəti texniki olaraq nəqliyyat vasitəsinin getdiyi yolun hərəkət (yol) vaxtına nisbəti kimi və məntəqə (manevrlərin, bağlamaların və s. uçotu ilə)
nəqliyyat vasitəsinin getdiyi yolun
məntəqədəki hərəkət
vaxtına nisbəti
kimi hesablanır. Avtomobilin hərəkətinin orta sürəti avtomobilin naryadda olduğu zaman vahidində istismarı kimi hesablanır. Lokomotivin hərəkətinin texniki və məntəqə orta sürəti lokomotivin işdə və qatarın başında işdə vaxt vahidinə və hərəkətdə vaxt vahidinə görə müəyyən olunur. Qatarın hərəkətinin orta sürəti və vaqonun hərəkətinin orta sürəti lokomotivlərin qatarların başında hərəkətinin orta sürətinə bərabərləşdirilir. Dəniz gəmisinin hərəkətinin orta sürəti ümumi məsafənin – istismar (təmiz) və məsafənin zaman vahidi, yoldakı ləngimələr, manevrlər və bağlamalar da daxil edilməklə, zaman vahidində yükgötürmə qabiliyyətinin nəzərə alınması ilə təyin edilir. Çay gəmisinin orta sürəti, yük gəmilərinin yükqaldırma qabiliyyəti və sərnişin, yük-sərnişin gəmilərinin və yedək gəmilərinin gücü, zaman vahidində təmiz gedişi – texniki və zaman vahidində yolda dayanmalarla hərəkəti – yolu nəzərə alınmaqla hesablanır. Təyyarənin (helikopterin) orta sürəti müəyyən edilmir. Download 17.41 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|