Referat mavzulari ro’yxati

LABORATORIYA №3 
3-ISH. KERAMIK MATERIALLAR VA BUYUMLAR. G‘ISHTNING 
ASOSIY 
XOSSALARINI 
O”LCHAMLARI 
G’OVAKLIGINI 
SUV 
SHIMUVCHANLIGI ANIQLASH 
Vazifa. Xossalarini aniqlash. 
G‘ishtga qo‘yilgan umumiy talablar. Loyga shakl berish, uni quritish va 
pishirish yo‘li bilan olingan sun’iy toshlar sopol tosh (sopol) deb ataladi. Oddiy 
pishiq g‘isht to‘g‘ri to‘rt burchak shaklida, o‘lchamlari 250x120x65 yoki 
250x120x88mm bo‘ladi. Amalda aniq o‘lchamli g‘isht olish qiyin. SHu sababli 
а
1 
а
2 
а
3 
в
3 
в
2 
в
1 
h
2 
h
3 
h
1 
d
1 
d
2 
d
3 
d
4 
d
5 
d
6 
h
2
h
1

---

davlat standartlariga muvofiq g‘ishtning o‘lchamlari quyidagicha o‘zgarish bilan 
ishlanadi. Uzunligi ±3-2 mm, eni ±2 mm, balandligi esa ±1 mm ga farq qiladi.
 
G‘ISHTNING O‘RTACHA ZICHLIGINI ANIQLASH 
Umumiy tushunchalar. O‘rtacha zichlik deganda, tabiiy holatdagi 
materialning (g‘ovaklari, kovaklari bilan birgalikdagi) massasini uning hajmiga 
bo‘lgan nisbati tushuniladi. 
Asbob va uskunalar. Tarozi, shtangensirkul yoki lineyka, quritish javoni. 
Ishlash tartibi. To‘g‘ri geometrik shaklli namunalar (sinovdan o‘tkaziladigan uchta 
namuna tayyorlanadi) quritish javonida 110±5
o
S haroratda quritiladi. Namunalar 
shtangensirkul yordamida o‘lchanib, hajmi hisoblanadi, so‘ngra namuna texnik torozida 
tortiladi. Kub yoki shunga o‘xshash shakldagi namunaning har uch joyidan eni va balandligi 
bo‘yicha o‘lchanadi (a
1
, a
2
, a
3
, v
1
, v
2
, v
3
, h
1
, h
2
, h
3
) va har yoqning o‘rtacha arifmetik qiymati 
qabul qilinadi. Tomonlarining o‘lchami 100 mm dan oshmaydigan har xil shakldagi namunalar 
0,1 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi, tomonlarning o‘lchamlari 100 mm va bundan katta bo‘lgan 
namunalar esa 1,0 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi lozim. Har bir g‘ishtning og‘irligi torozida 
tortiladi va qiymatlar yozib olinadi. Massasi 500g dan engil namunalar 0,01g gacha aniqlikda, 
massasi 500g va bundan og‘irroq namunalar esa 1,0g gacha aniqlikda tortilishi kerak. 
Namunaning hajmi va massasi ma’lum bo‘lgach, berilgan formula yordamida uning o‘rtacha 
zichligi hisoblab topiladi. 
№ O‘lchamlari, sm 
G‘ishtning 
hajmi, sm
3 
G‘ishtning 
massasi, g 
G‘ishtning 
o‘rtacha 
zichligi, g/sm
3
uzunligi eni
balandligi 
1
2
3
O‘rtacha zichlikning o‘rtacha qiymati - ….. kg/m
3 
Hisoblash formulasi: namuna (g‘ishtni) hajmini aniqlash uchun
ўр
ўр
ўр
h
b
a
V

, 
Namunaning (g‘ishtning) o‘rtacha zichligini aniqlash uchun
v
m

0

G‘ISHTNING (HAQIQIY) ZICHLIGINI ANIQLASH 
Ta’rif. Haqiqiy zichlik deganda, tabiiy holatdagi materialning (hechqanaqa 
g‘ovakliklarsiz, kovaklarsiz va bo‘shliqlarsiz) massasini hajmiga bo‘linganligiga