Reja: Asosiy operatsiyalar va sikllar

Yer osti kon lahimlari atamalari
14
:
 
1. Shift – yer osti kon lahimini tepa qismi. 
2. Zamin – yer osti kon lahimini ostki qismi
3. Tog’ jinsi yotqizig’I - foydali qazilma konlarni ustida yotgan tog’ jinslari 
qatlami. 
4. Oraliq tog’ jinslari – foydali qazilma yotqiziqlari bilan aralash pushti tog’ 
jinsi qatlami. 
5. Yaxlitlik – ustunsimon qilib tashlab ketilgan foydali qazilmaning bir qismi
6. Yotish burchagi – ruda tanasining gorizontga nisbatan yotish burchagi
7. Qatlam zamini- ko’mir qatlamining ostki qismi yoki oltinning asosiy tomir 
o’tish joyi
8. Yotish yon tomoni – foydali qazilma yotqizig’i ostidagi yon tog’ jinslari. 
9. Qazib olingan boshliq – foydali qazilmani qazib olgandan so’ng qolgan 
bo’shliq. 
10. Osma yon tomon foydali qazilma ustida yotgan puch tog’ jinslari
11. Yaxlitlik – foydali qazilmani qazib olinmagan qismi boshliqni ko’tarib 
turish uchun. 
12. Yon tomon – kon lahimi yon devorlari
13. Shiftlik - foydali qazilma konlarni qazib olingandan so’ng bo’shlig’ini tepa 
qismida qoldirilgan qatlam . 
14. Shtrek usti yaxlitligi – foydali qazilmalarni bir qismini shtrek ustida 
qoldirilgani
15. Cho’ziqligi – gorizontal chiziqni cho’ziqlik bo’yicha yotishi 
16. Yon tomon tog’ jinslari – foydali qazilmalarni yon tomondan yotgan tog’ 
jisnlari
 
Yo’nalishlari:  
Stvoldan kavjoyga qarab yo’nalishi.
Kavjoydan stvolga qarab yo’nalish tushib boruvchi.
Shift ustub simon kavjoyda qazib olingan bo’shliq ustida joylashgan. 
Zamin ostki qazib olish kavjoyi – oyoq osti yoki zamin tomonda joylashgan 
kavjoy.
Qazib olish kon lahimlari atmalari 
1. Shtolna: asosiy gorizontal ochish kon lahimlari, yer yuzasiga chiqadi. 
2. Varonka varonkasimon kavjoy bo’lib qulatilgan foydali qazilmani qazib 
olish joyidan chiqarish punklariga o’tadi.
14
Howar L. Hartman. Introductory mining engineering. P.284. 

---

3. Ventelyatsia ko’tarilma yon tomon ventelyatsion kon lahimi. 
4. Ko’mirni chiqarish kon lahimi qulatilgan ko’mirni o’z og’irlik kuchi ostida
pastga tushiradigan kon lahimi. 
5. Kvershlok gorizontal ochish kon lahimi bo’lib foydali qazilma yotqizig’iga 
ko’ndalang o’tkaziladi. 
6. Uklon yordamchi qiya kon lahimi bo’lib shaxta gorizontlarini bog’laydi, 
qiya stvol.
7. Chiqarish ruchkasi – tozalash kamerasi ostidagi kon lahimi foydali 
qazilmani o’z og’irlgi hisobiga pastga ko’chirish va transportga ortish rishtaklar 
bo’ylab tushib borishi.
8. Shtrek tayyorlov kon lahimi bo’lib foydali qazilma yotqizig’i bo’ylab 
parallel o’tadigan kon lahimi.