Reja: Asosiy operatsiyalar va sikllar

 
Mexanik maydalash. Jinsga mexanik energiyani berish keltirilgan ikki 
usuldan biri orqali bajarilishi mumkin: zarbli yoki aylanma harakat. G‘ovak hosil 
qilinishning zamonaviy usullarning ko‘pchiligi (98 % atrofida) mexanik usullarni 
o‘z ichiga oladi. Ochiq usulda qazib olishda sharoshkali aylanuvchi va katta zarbli 
burg‘u ishlatiladi, ularning ichida aylanma burg‘ulash ustunlik qiladi.
5
Termik maydalash. Qazishning burg‘ilashdan boshqa usullari konchilik 
sanoatda seriyali ishlatilgan ikkita shakl ma’lum, ya’ni: issiqlik va gidravlik 
burg‘ulash. Birgina termik bug‘ulash usuli bugungi kunda amalda qo‘llaniluvchi, 
lekin ochiq kon ishlari uchun chegaralangan (ekologik sabablarga ko‘ra) reaktiv usul 
hisoblanadi. Tog‘ jinsini qavatma-qavat ajratib, faqatgina yuqori mustahkamlikka 
ega tog‘ jinslarida ishlatish maqsada muviofiqdir. Chunki uning tog‘ jinsini 
burg‘ulashda o‘zgaruvchan tig‘li burg‘ulash imkoniyati mavjud bo‘lib, kislorodli 
yoki havoli burg‘ulash usuli nafaqat g‘ovak hosil qilish uchun, balki lahim o‘tish va 
katta tog‘ jinsini kesib olishda ham ishlatiladi. Portlovchi skvajinalarni hosil qilishda 
5
Howar L. Hartman. Introductory mining engineering. P.116. 

---

termik burg‘ulash uskunasidan foydalanish hozirgi kunda mexanik burg‘ulash 
usulining ko‘p tarmoqlanganligi va tez o‘tuvchanligi uchun kamayib ketgan. 
Gidrozarba. 
Tog‘ 
jinslarini 
suyuqlik haydab dezintrigatsiyalash 
parchalanishning ichiga kirishga nisbatan takomillashgan texnologiyasi hisoblanadi. 
Boshqariluvchi g‘ovak hosil qilishda yuqori bosimli oqimdan foydalanish usuli, 
burg‘ulashda oqimning ta’siri yoki yemirilishning paydo bo‘lishi bilan izohlanadi, 
lekin tannarx hisobidan hozirgi kunda kam foydalaniladi. Gidromonitorlar sochma 
konlarda va muzlagan qoplama jinslarni ajratib olishda foydalaniladi, va shu bilan 
birga yuqori bosimli gidromonitorlar ko‘mir qazib olish uchun, qattiq uglevodorod 
va boshqa kichik mustahkamlikka ega boshqa turdagi foydali qazilmalarni qazib 
olishda foydalaniladi. Mavjud bo‘lgan ikki xil usuli, pulsatsiyalovchi va doimiy 
otiluvchi ko‘rinishlari foydalanilgan. Ba’zi gidravlik va mexanik zarbli burg‘ulash 
moslamalarida jarayonni to‘ldirish uchun usullardan biri ishlatiladi.