Reja: Kirish Asosiy qism I oqsillar ularning strukturasi va hususiyatlari II oqsillar, umumiy tushuncha

Mundarija
Kirish……………………………………………………………………………....3
Oqsillar ularning strukturasi va hususiyatlari………………………………......…5

Oqsillarning tuzilishi…………………………………………………...…………7

Birlamchi tuzilish………………………………………………………...………..9

Ikkilamchi tuzilish…………………………………………………………….…10

Uchlamchi tuzilish……………………………………………………………….11

To‘rtlamchi tuzilish……………………………………………………………...12

OQSILLAR: UMUMIY TUSHUNCHA………………………………………….13
OQSIL TUZILMALARI TURLARI……………………………………………..14
OQSIL MOLEKULALARINING DENATÜRASYON…………………………16
OQSIL MOLEKULALARINI GIDROLIZI……………………………………..17
OZIQ-OVQAT OQSILLAR………………………………………………………21
HUJAYRA ICHIDA OQSILLAR………………………………………………...22
FERMENTLAR……………………………………………………………...…….24
XULOSA…………………………………………………………………………...25
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………………..26

XULOSA
Xar bir biologik turda genomning bir qismi aminokislotalar ketma –ketligini kodlovchi gen soxalaridan iborat bo‘ladi. Bir qarashda, butun genom va genetik kod haqida bilimga ega bo‘lib, translyasiya yo‘li bilan oqsil strukturasi xaqida barcha ma'lumotlarga ega bo‘lsa bo‘ladi. Ammo barchasi u qadar oddiy emas. Organizmning hujayra tizmlari tadqiq etilganda mRNK to‘plami bilan oqsillar o‘rtasida korrelyasiyaning yo‘qligi ma'lum bo‘lgan. Bundan tashqari nukleotid ketma –ketligiga mos ravishda ribasomalarda sintezlangan ko‘plab oqsillar sintezdan so‘ng ko‘plab kimyoviy modifikasiyalarga duchor bo‘ladi va organizmda ham o‘zgargan ham o‘zgarmagan holatda mavjud bo‘lishi mumkin. Oqsillar turli fazoviy strukturalarga ega bo‘lib, nuklein kislota yoki aminokislota ketma –ketligi yordamida bu jararayonni aniqlashning iloji yo‘q. Shuning uchun, barcha funksional oqsillarni to‘g‘ridan to‘g‘ri ajratib olib ularning strukturasini aniqlash hozirgi kunda ham dolzarb vazifalardan hisoblanadi (hozirda insondagi oqsillarning tahminan 10% to‘liq o‘rganilgan). Shu tariqa genomikaga qo‘shimcha ravishda “proteomika” atamasi paydo bo‘lgan. Ilmiy nashrda proteomika atamasi 1995 yildan boshlab paydo bo‘la boshlagan.
Strukturaviy proteomika. Turlarning xilma-hilligi biologiyaning o‘ziga xos tomonlaridan biri xisoblanadi. U biologiyaning barcha tuzilmalarida ham ko‘zga tashlanadi (biologik turlar, morfologiya, molekulalarning kimyoviy strukturasi, boshqaruv jarayonlar tarmog‘i va h.k.). Bu tushunchani oqsillarga nisbatan to‘liq qo‘llasa bo‘ladi. Ularning tuzilishi qay darajada turli bo‘lishi xozirgi kungacha to‘liq o‘rganilmagan. Bitta oqsil molekulasidagi aminokislotalar soni 2 tadan bir necha o‘n minggacha bo‘lishi mumkin. Proteom haqida ma'lumotga ega bo‘lish uchun avval ularni ajratib, boshqa moddalardan tozalab olish kerak. inobatga oluvchi zamonaviy usullargacha. Individual oqsilning toza fraksiyasi ajratib olinganidan keyin ularning kimyoviy strukturasi o‘rganiladi.