Reja: Ma’lumotlar bazalari va banklari haqida tushunchalar. Ma’lumotlar bazasini yaratish modellari. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari. Ma’lumotlar bazasini yaratish tamoyillari. Ma’lumotlar bazasining tarkibi va uni tashkil etish

Ba’zan bitta bazani uzi bilan minglab kishilar ishlashi mumkin.
Masalan, DAN bazasiga avtomobillarni registratsiya kilishda butun mamlakat buyicha barcha ma’lumotlar bitta bazaga kiritiladi. Ma’lum bir kishilar ishining muvaffakiyati biror bazadagi ma’lumotlarga boglik bulishi mumkin.
Ma’lumotlar bazasining butunligi biror foydalanuvchining komp’yuterni uchirishdan oldin faylni ezishni unutishi eki elektr manbaining uzilishlari natijasida xavf ostida kolmasligi kerak.
Ma’lumotlar bazasini boshkarish tizimi (MBBT) axborotlarni yozishdagi xavfsizlik muammosini ikki yul bilan xal kiladi.
Ba’zi operatsiyalarda komp’yuterning operatsion sistemasi ishtirok etadi, ba’zilarida esa operatsion sistemani chetlab utib amalga oshiriladi.
Ma’lumotlar bazasi tasnifini uzgartirish operatsiyasi ma’lumotlar bazasini saklagan xolda amalga oshiriladi. Bu juda chukur uzgartirishni talab kiladigan operatsiyadir.Bu operatsiyani amalga ishlatilib turgan baza ustida kilib bulmaydi, fakat uning nusxasi ustida amalga oshirish mumkin.Ma’lumotlarning tarkibini uzgartirish, ularning strukturasini uzgartirishni talab kilmaydigan operatsiyalar maksimal darajada avtomatlashtirilgan bulishi va ogoxlantirishsiz bajarilishi kerak.
Agar biz ma’lumotlar jadvali bilan ishlab turib, unda nimanidir uzgartiradigan bulsak, u tezda va avtomatik tarzda eslab kolishi shart.
Odatda, uzgarishlardan voz kechib faylni epsak, oldingi faylning xolati saklanib koladi. Ma’lumotlar bazasida esa unday emas, bazaga kiritilgan uzgartirish shu ondayok yozib kuyiladi. Yukorida kursatilgan sabablarga kura ekspluatatsiyada turgan ma’lumotlar bazasi ustida tajriba utkazib bulmaydi. Shuning uchun avval real bazaning nusxasini olib uning ustidagi ukuv tajribasi bilan shugullanish mumkin.
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati:

1. 
   Kenneth C.Loudon, Jane P.Loudon. Management Information Systems. New York, 2016. Page 669.
   
2. 
   S.S.Gulomov, B.A.Begalov. Informatika va axborot texnologiyalari. Darslik.-T.: “Fan”. 2010.- 628 bet.
   
3. 
   Informatsionnie texnologii v ekonomike i upravlenii: uchebnik /pod red. prof. V.V. Trofimova. 2-e izd., pererab. i dop.- M.: Yurayt, 2016.- 482 s.
   
4. 
   Avtomatizirovannie informatsionnie texnologii v ekonomike: uchebnik / Pod red. prof. G.A. Titorenko. 2-e izd. Pererab. i dop. - M.: Yuniti, 2015. -399 s.