1.XIX asrning II yarmida O‘rta Osiyoning Rossiyaga qo‘shib olinishi O‘rta Osiyo xalqlari, jumladan, o‘zbek xalqi hayotida o‘ziga xos o‘zgarishlar yasadi.
2. XIX asrning II yarmida O‘rta Osiyoda poligrafiyaning vujudga kelishi:
*Bosmaxonalar;
*nashryotlarning paydo bo‘lishi
*kitob;
*gazeta;
*jurnallarning nashr etilishi
o‘zbek adabiy tilining matbuot tili darajasiga ko‘tarilishi;
yozuv madaniyatini, savodxonlikni – tinish belgilari qo‘llash ilmini shakllantirdi
Bunda, ayniqsa, 1917 - yildan muntazam ravishda ikki tilda /ruscha va o‘zbekcha/ nashr etilgan “Turkiston viloyatining gazetasi” muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Bunda, ayniqsa, 1917 - yildan muntazam ravishda ikki tilda /ruscha va o‘zbekcha/ nashr etilgan “Turkiston viloyatining gazetasi” muhim ahamiyatga ega bo‘ldi.
Rus tilidan o‘zbek tiliga qilingan tarjima matnlarida, tabiiyki tinish belgilari o‘zbekcha nusxaga ham o‘tdi.
4. Turkiy tillar, turkiy yozuvlar tadqiq qilina boshlandi:
*ilmiy asarlar;
*gramatik qo‘llanmalar paydo bo‘ldi.
Turkologlar tomonidan analiz qilingan o‘zbekcha matnlarda rus yozuvi ananasi asosida tinish belgilari qo‘shila boshlandi.
Bu holat keyinchalik o‘zbek yozuvida an’anaga aylandi. XX asr boshlarida o‘zbek punktuatsiyasi rus tili punktuatsiyasi asosida to‘liq shakllandi. Masalan, o‘zbek tiliga ko‘pkina tinish belgilari /so‘roq, undov, qo‘shtirnoq, ko‘p nuqta kabi/ rus tilidan o‘zlashtirildi. Bu holat keyinchalik o‘zbek yozuvida an’anaga aylandi. XX asr boshlarida o‘zbek punktuatsiyasi rus tili punktuatsiyasi asosida to‘liq shakllandi. Masalan, o‘zbek tiliga ko‘pkina tinish belgilari /so‘roq, undov, qo‘shtirnoq, ko‘p nuqta kabi/ rus tilidan o‘zlashtirildi.
Bu kabi holatlar o‘zbek tili punktuatsiyasi rus tili punktuatsiyasi asosida kelib chiqqanligi, rus tili punktuatsiyasi o‘zbek tili punktuatsiyasiga ilmiy-nazariy asos bo‘lganligini ko‘rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
