Respublikasi oliy va o’rta maxsus

jadval

1 - sinf tajriba guruxi o’quvchilarining jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari

№	Antropometrik ko’rsatkichlar		Jinsi	1 sinf
				n	D/N	n	Ya/N	farqi
1	Gavda uzunligi (sm)		o’	10	120	10	123	3
			q	10	118	10	120	2
2	Gavda og’irligi (kg)		o’	10	19	10	21	2
			q	10	18	10	20	2
3	Qo’l kuchi (kg)	o’ng	o’	10	7	10	9	2
			q	10	6	10	8	2
		Chap	o’	10	7	10	8	1
			q	10	6	10	8	2
4	Ko’krak qafasi kengligi (sm)	tinch holatda	o’	10	57	10	58	1
			q	10	55	10	57	2
		nafas olganda	o’	10	61	10	64	3
			q	10	59	10	61	2
		nafas chiqarganda	o’	10	57	10	59	2
			q	10	56	10	58	2

Ko’krak qafasining kengligi: tajriba va yakuniy natija tinch holatda 1-sinf o’g’il va qizlarida 57-58-55-57 sm, nafas olganda 61-64-59-61 sm, nafaslarini chiqargandagi natija 57-59-56-58 sm. ga erishganlar.

6. jadval

2 sinf tajriba guruxi o’quvchilarining jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlar

№	Antropometrik ko’rsatkichlar	Jinsi	2 sinf
			n	D/N	n	Ya/N	farqi

1	Gavda uzunligi (sm)		o’	10	124	10	127	3
			q	10	120	10	124	4
2	Gavda og’irligi (kg)		o’	10	21	10	23	2
			q	10	19	10	22	3
3	Qo’l kuchi (kg)	o’ng	o’	10	12	10	13	1
			q	10	7	10	9	2
		Chap	o’	10	8	10	10	2
			q	10	7	10	9	2
4	Ko’krak qafasi kengligi (sm)	tinch holatda	o’	10	62	10	64	2
			q	10	57	10	59	2
		nafas olganda	o’	10	62	10	63	1
			q	10	61	10	64	3
		nafas chiqarganda	o’	10	59	10	62	3
			q	10	58	10	60	2

Gavda uzunligi natijalari bo’yicha 2- sinf o’g’il va qiz bolalarining tajriba boshida 124-120 sm.ni yakuniy ko’rsatkichlari 127-124 sm. ni tashkil etdi. Ushbu sinf o’g’il va qiz bolalarida tadqiqot yakuniga kelib gavda uzunligining o’sishi 3-4 sm.ga yaxshilangan. (7-jadvalga qarang)

Gavda og’irligi: 2- sinf o’g’il va qizlarida tajriba boshida 21-19 kg. ga tajriba oxirida 23-22 kg.ga oshdi
Qo’l panja kuchi o’ng qo’l 1-2 sinf o’g’il va qiz bolalaridagi ko’rsatgan natijalar farqi juda sust, ya’ni, ularning yoshlariga mosligi tufaylimikin ko’rsatgan natijalari quyidagicha ma’lum bo’ldi. Tajriba boshida va yakunida o’g’il va qiz bolalar o’ng panja kuchi 7-9, 6-8 kg.ga, farqlari esa 2 kg.ga chap panja kuchi 7-8 kg., 6-8 farqlari esa 1-2 kg.ga o’zgargan.
2-sinf o’g’il va qizlarida tajriba va yakuniy natija tinch holatda 62-64-57-59 sm, nafas olganda 62-63-61-64 sm, nafaslarini chiqargandagi natija 59-62-58-60 sm. ga o’z natijalarini yaxshilaganlar.

6. jadval

3 sinf tajriba guruxi o’quvchilarining jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari

№	Antropometrik ko’rsatkichlar		Jinsi	3 sinf
					D/N	n	Ya/N	Farqi
1	Gavda uzunligi (sm)		o’	10	130	10	133	3
			q	10	127	10	130	3
2	Gavda og’irligi (kg)		o’	10	26	10	28	2
			q	10	25	10	27	2
3	Qo’l kuchi (kg)	o’ng	o’	10	13	10	15	2
			q	10	11	10	14	3
		Chap	o’	10	12	10	15	3
			q	10	11	10	14	3
4	Ko’krak qafasi kengligi (sm)	tinch holatda	o’	10	63	10	67	4
			q	10	62	10	64	2
		nafas olganda	o’	10	66	10	68	2
			q	10	66	10	69	3
		nafas chiqarganda	o’	10	62	10	65	3
			q	10	61	10	63	2

3. 
   sinf tajribamiz boshida o’g’il va qiz bolalarda 130-127 sm. ni, yakuniy natijada esa 133-130 sm.ga yaxshilanganligidan dalolat beradi. Bu sinfimizning tajribamiz boshida o’g’il va qiz bolalarda tajribamiz boshidan va yakuniga qadar ikkala jins a’zolari ham baravariga 3 sm.ga bo’ylari cho’zilganligidan ma’lumot beradi/ (8-jadvalga qarang)
   

Gavda og’irligi: 3- sinf o’g’il va qizlarida 26-25 kg., oxirgi natija esa 28-27 kg., farqi esa kg 2 kg. danga oshganligi ma’lum bo’ldi.

3. 
   sinf o’g’il va qizlarida tajriba va yakuniy natija tinch holatda 63-67-62-64 sm, nafas olganda 66-68-66-69 sm, nafaslarini chiqargandagi natija 62-65-61-63 sm. ga natijalarini oshirganligi ma’lum bo’ldi.
   
4. 
   sinf o’g’il va qizlarida tajribamiz boshida 134-132 sm. ni yakuniy natijada 137-135 sm. ga yaxshilanganligi ma’lum bo’ldi. SHuningshdek oxirgi 4 sinfda bilim oluvchi o’g’il va qiz bolajonlarimiz o’z bo’ylarini 3 sm.ga o’stirishga muvoffaq bo’lishdilar. (9-jadvalga qarang)
   

Gavda uzunligi bo’yicha xulosa qiladigan bo’lsak 2 sinf qiz bolajonlarimizning bo’ylari 4 sm.ga o’sganligi, bu esa boshqa sinf vakillariga qaragandi eng yuqori natija bo’lib xisoblanadi.
Gavda og’irligi: 4-sinf o’g’il va qizlarda ancha yuqori, ya’ni o’sish farqi 3 kg.ga yetgan. Bu esa tajriba boshida ikkala jins vakillari natijalari 29-28 kg.ni, yakuniy natija esa 33-31 kg. ni tashkil qiladi.
Qo’l panja kuchi o’ng qo’l 3-4 sinf vakillari o’g’il va qiz bolalaridagi ko’rsatgan natijalarining farqlari 1-2 sinf vakilllariga qaragandi yuqoriroq, ya’ni, 3- sinf o’g’il bolalari o’ng va chap qo’l panja kuchlari ko’rsatgan natijalari quyidagicha ma’lum bo’ldi 13-15 kg.ni va 12-15 kg.ni farqi esa o’ng va chap qo’l panjaniki 2-3 kg.ni tashkil etdi.
4 sinf vakillari o’g’il va qiz bolalaridagi tajriba boshida va yakunida o’g’il va qiz bolalar o’ng va chap qo’l panja kuchlari 17-20-16-19 kg.ni, 16-19-14-18 kg.ni tashkil etadi. O’zgarish farqi esa o’g’il bolalarda tajriba jarayonida ham o’ng ham chap panja qo’l kuchlari 3 kg.ga, qiz bolalarda ham o’ng ham chap panja qo’l kuchlari 4 kg. ga o’zgardi. Bu esa barcha sinf (1-2-3-4) vakillari ichida yaxshi natijadir.

6. jadval

4 sinf tajriba guruxi o’quvchilarining jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari

№	Antropometrik ko’rsatkichlar		Jinsi	4 sinf
					D/N	n	Ya/N	farqi
1	Gavda uzunligi (sm)		o’	10	134	10	137	3
			q	10	132	10	135	3
2	Gavda og’irligi (kg)		o’	10	29	10	33	3
			q	10	28	10	31	3
3	Qo’l kuchi (kg)	o’ng	o’	10	17	10	20	3
			q	10	15	10	19	4
		Chap	o’	10	16	10	19	3
			q	10	14	10	18	4
4	Ko’krak qafasi kengligi (sm)	tinch holatda	o’	10	67	10	70	3
			q	10	66	10	69	3
		nafas olganda	o’	10	71	10	73	2
			q	10	70	10	73	3
		nafas chiqarganda	o’	10	65	10	68	3
			q	1	64	10	68	4

4-sinf o’g’il va qizlarida tajriba va yakuniy natija tinch holatda 67-70-66-69 sm, nafas olganda 71-73-70-73 sm, nafaslarini chiqargandagi natija 65-68-64-68 sm. ga natijalarini oshirganligi ma’lum bo’ldi.

To’plangan materiallardan ma’lum bo’ldiki, o’g’il bolalarning bo’yini o’sishi 1-2 sinf o’rtasida 3 sm., 2-3 sinf orasida 3 sm., 3-4 sinf orasida 3 sm., qiz bolalarning bo’ylarini o’sishi 1-2 sinflardagi o’quvchilar o’rtasida 4 sm., 2-3 sinf o’quvchilari o’rtasida 3 sm. 3-4 sinf o’quvchilari orasida 3 sm. farqlar borligi ma’lum bo’ldi.
O’quvchilarning gavda og’irligi o’g’il bolalarda 1-2, 2-3 sinflarda 2 kg. dan, faqat 3-4 sinf o’quvchilari orasidagi farq 3 kg. ni tashkil qildi. qiz bolalarda esa 1-2
sinflarda 3 kg. ni, 2-3 sinf o’quvchilarda 2 kg. ni, 3-4 sinf o’quvchilarida 3 kg. ga farqlarni borligi ayon bo’ldi.
Ko’krak qafasining kengligi tinch holatda: 1-2 sinflardagi o’g’il va qizlarida bolalarida 2 sm. ni, 2-3 sinf o’g’il bolalarida 4 sm, qizlarda 2 sm. ni, 3-4 sinf o’g’il bolalarida 3 sm. ni tashkil qildi.
Nafas olganda 1-2 sinf o’g’il bolalarida 1 sm. ni qiz bolalarida 3 sm. ni 2-3- 4 sinflar o’g’il bolalarida 2 sm. qiz bolalarida 3 sm. ni tashgkil etilganligini nafas chiqazganda 1-2-3 sinf o’g’il bolalarida 3 sm. qiz bolalarida 2 sm. 3-4 sinf o’g’il bolalarida 3 sm, qizlarida 4 sm. farqlar borligi aniqlandi.
Olib borilgan ilmiy tadqiqot ishlarimizdan ma’lum bo’ldiki, 1-2-3-4 sinf o’g’il va qiz bolalarining jismoniy rivojlanishini aniqlash maqsadida olingan testlarni natijalari hozirgi kunda boshlang’ich sinf o’quvchilarini tabiiy biologik rivojlanish holati me’yorida ekanligi ma’lum bo’ldi.

4. 
   sinf o’quvchilarining tajribadan keyingi jismoniy tayyorgarligi taxlili quyidagicha bo’ldi:
   

Bulardan tashkari, jismoniy tarbiya mashg’ulotlari, jismoniy mashklarning bolalar xayotida mustaxkamo’urin egallashi uchun har bir jismoniy mashqlar, harakatli o’yinlar moxiyatini bolalarga to’g’ri tushuntirib berish kerak. Bolalarga tushuntirishda ta’sirchan misollardan (doston qaxramonlari – Farxod va SHirin, Alpomish va Barchinoy, Guloyim, sport qaxramonlari A.Grigorьyan, M.Qosimov, L.CHeryazova, D.Yorbekov, A.Taymazov, R.CHagaev, E.Rasulov, I.To’laganova, O.Amanmurodova, N.Mo’minova va boshqalar) foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Keyingi o’n yil davomida olingan ma’lumotlar shuni ko’rsatdiki, maktabgacha va maktab yoshidagi boshlang’ich sinf bolalarining jismoniy tayyorgarligi susayib bormoqda. Ko’pgina olimlarimizning ko’rsatmasiga binoan (M.S.Xaziaxmetova, T.S.Usmonxujaev, QM.Maxkamjonov, I.V.Polovtseva, F.N.Nasriddinov) maktabga kelayotgan bolalar yetarlicha jismonan tayyor emas, bog’chada olgan jismoniy tarbiya bo’yicha malaka va ko’nikmalari dastur
talablariga javob bermaydi, kun tartibida jismoniy tarbiya mashg’uloti hali yetarlicha o’tkazilmayotganligidan dalolat bermoqda.
O’quvchi bolalarda morfofunktsional holatning bir biridan farqlanishi atrof- muxitga, oilaviy byudjetga (bolalar soni, moddiy ta’minlanganlik) hamda ijtimoiy- iqtisodiy holatlarga bog’liqdir.
Umumiy o’rta ta’lim maktabida boshlang’ich (1-4) sinf o’quvchilarining tajribagacha va tajribadan so’nggi bo’lgan jismoniy tayyorgarligi ko’rsatkichlari quyidagicha natijalarni ko’rsatdi. (10 - jadvalga qarang)

6. 
   jadval