S. B. Azimova

Me'da so'rilishining buzilishi 
Odatda, bu funktsiya kichikdir. Oshqozonning patologik holati bilan u 
sezilarli darajada oshishi mumkin. Shunday qilib, oshqozonda ovqat turg'un 
bo'lsa, polipeptidlar uning devori orqali so'rilishi mumkin 
intoksikatsiya 
sindromi 
va 
tananing 
allergiyasini 
keltirib 
chiqaradi. Oshqozon shilliq qavati toksinlar va ovqat hazm qilish ovqatlariga 
o'tib ketganda yallig'lanishli distrofik jarayonlarda, xususan surunkali gastritda 
bu funktsiyaning ko'payishi qayd etilishi mumkin. 
Oshqozonning chiqaradigan funktsiyasining buzilishi 
Oshqozonning ekskretor (ekskretor) funktsiyasi gomeostazni ta'minlash 
uchun metabolitlarni qon oqimidan olib tashlashning tashqi usullaridan 
biridir. Metabolik mahsulotlar oshqozon bo'shlig'iga, shuningdek, tanaga 

---

43 
kiradigan 
yoki 
keraksiz 
yoki 
zararli 
bo'lgan 
moddalarga 
chiqariladi. Oshqozonning 
ajralib 
chiqadigan 
funktsiyasi 
buyraklarning 
faolligini oshiradi, ularni ortiqcha stressdan himoya qiladi. Ushbu funktsiyaning 
roli, ayniqsa organizmning turli patologik holatlari yoki unga haddan tashqari 
ta'sir 
ko'rsatganda, 
metabolizmda 
sezilarli 
o'zgarishlarga 
olib 
keladi. Oshqozonning chiqaradigan funktsiyasi boshqa funktsiyalar bilan 
chambarchas bog'liq bo'lib, bu umumiy tartibga solish mexanizmlari bilan 
ta'minlanadi. 
Oshqozon devori qonda aylanib yuradigan metabolitlarni uning bo'shlig'iga 
chiqarishi mumkin (karbamid, siydik kislotasi, kreatin, kreatinin). I.P. Pavlov 
"fiziologik himoya chorasi" sifatida oshqozon ekstrakti funktsiyasini tanani 
detoksifikatsiya qilishda muhim omil sifatida ta'kidladi. Masalan, surunkali 
buyrak etishmovchiligida me'da shirasi va tupurikdagi karbamid, kreatinin 
miqdori sezilarli darajada oshadi. Oshqozon devori tomonidan chiqadigan 
suyuqlikning oshishi bilan hujayra parchalanish mahsulotlari og'ir yuqumli 
kasalliklar va boshqa kasalliklardan so'ng me'da shilliq qavatida me'da 
o'zgarishini rivojlanishi bilan bog'liq. 
Juda qizib ketgan itlarda oshqozon sharbatida sut kislotasi paydo 
bo'ladi. Oshqozon tomonidan ko'p miqdorda azot o'z ichiga olgan moddalar 
to'liq ochlik bilan eksperimental hayvonlarda kuzatiladi. Uzoq ochlik bilan 
o'xshash vaziyat odamlarda uchraydi. Ushbu moddalar keyinchalik ichaklarda 
so'riladi va organizm hayotiy organlarni oziqlantirish uchun ishlatiladi. Shunday 
qilib, uzoq davom etadigan surunkali yiringli jarayonlar bilan og'rigan 
bemorlarda oshqozon sharbatining doimiy ravishda sekretsiyasi kuzatiladi, bu 
erda xlorid kislotasi kontsentratsiyasi kamayadi va azotli moddalarning ko'p 
miqdori mavjud. Ikkinchisi ichaklarda so'riladi. Ammo assimilyatsiya jarayoni 
ekskretsiya bilan kechikadi va bu yaralarning kamayishiga olib keladigan 
omillardan biridir. 

---

44 
Oshqozon sekretsiyasi avtonom asab tizimining xolinergik tuzilmalari 
tomonidan 
tartibga 
solinadi. A- 
va β- adrenergik 
retseptorlarning stimulyatsiyasi oshqozonning ekskretor funktsiyasini harakatga 
keltiradi. Me'da hazm qilishning boshlang'ich bosqichida me'da bezlarining 
ekskretsiya qobiliyati tugallanganga nisbatan past bo'ladi, bu mexanizmda 
humoral omillar etakchi rol o'ynaydi . Oshqozonning ekskretor funktsiyasini 
stimulyatorlari 
orasida 
kortikosteroidlar, 
prostaglandinlar E , 
gipoksiya; mineralokortikoidlar unga inhibe qiluvchi ta'sir ko'rsatadi. 
oshqozon sekretor funksiyasi, odatda paydo me'da shirasi bo'yoq eritmada 
paydo kursi vena ichiga neytral qizil (neytralrot), hukm kuni bor 12-15 daqiqa 
keyin. Oshqozonning sekretor etishmovchiligi, ayniqsa shilliq qavat atrofiyasi 
bilan, bo'yoqning chiqishi sezilarli darajada kechiktiriladi (30-45 daqiqagacha), 
kislotalilik oshishi bilan u biroz tezlashadi (8-10 daqiqagacha).