S bozorova, N. Kamolov

Gravitatsion o‘zaro ta’sir biz bilgan o‘zaro ta’sirlar ichida eng zaifidir. Uning ta’sirini tavsiflovchi vaqt kattaligi (10¹⁷ s) va ta’sir kuchining kichikligi (IO^-40) sababli deyarli hozirgacha elementar zarrachalar nazariyasida e’tiborga olinmaydi. Gravitatsion o‘zaro ta’sir o‘zining uchta xususiyatiga ko‘ra, cheksiz katta ta’sir doirasiga egaligi, absolyut universalligi va har qanday ikki massa o‘rtasidagi ta’sir kuchi ishorasining bir xilligiga asosan koinotda astronomik masshtabda katta rol o’ynaydi.
Gravitatsion o‘zaro ta’sir kuchi shu ta’sirdagi jismlar massalari ortishi bilan tez ortadi. Ana shu tufayli gravitatsion o‘zaro ta’sir katta energiyaga ega zarrachalar «hayotida» munosib o‘ringa ega bo’lishi mumkin. Gravitatsion o‘zaro ta’sirlar elektromagnit maydonga qiyos qilinib, hanuzgacha aniqlanmagan, lekin real «gravitonlar» deb ataluvchi zarralar vositasida vujudga keladi deb hisoblanadi. Har qanday zarralar o‘zidan gravitonlar chiqarib almashinib turadilar. Graviton massasi (tinch holatdagi massasi) 10*³⁹+10‘*’ MeV, tezligi yorug‘lik tezligiga yaqin spini ikkita va to‘lqin uzunligi 10²⁶m bo‘lgan zarracha bo‘lishi lozim. Har qanday o‘zaro ta’simi uchta parametr bilan ta’sirlash mumkin, intensivlik, ta’sir radiusi va uning elementar akti amalga oshiriladigan oraliq vaqt. Ulaming qiymati quyidagi jadvalda keltirilgan va qisqacha ta’riflangan.


243

3.1- jadval №

O‘zaro ta’siri

Mexanizm