S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a
D iktiokaulyuslar (D ictyocaulus)
Download 6.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Parazitologiya.Дадаев С
D iktiokaulyuslar (D ictyocaulus) qo'y , echki, qoramol, tuya va yovvoyi kavsh
qaytaruvchi hayvonlarning o'pkasi, bronxlari va traxeyasida parazitlik qiladi. Har bir hayvonning o 'ziga muvofiqlashgan diktiokaulyus turi bor. Masalan, q o 'y va echkilarda - Dictyocaulus filaria, qoramollarda - Dictyocaulus viviparus, ot va eshaklarda - Dictyocaulus arnfieldi, bug'ularda - Dictyocaulus eckerti, tuyalarda - Dictyocaulus cameli kabi turlari parazitlik qiladi. Shulaming orasida O'zbekistonda q o 'y va echkilarda parazitlik qiladigan Dic tyocaulus filaria turi chorvachilikka katta zarar yetkazadi. Bu parazit ipsimon ko'rinishdagi ingichka nematodadir. U rg'ochisining uzunligi 5-15 sm, erkaginiki esa 3-8 sm keladi. Erkagining dum qismida qovurg'ali bursasi va sarg'ish rangli ik- kita spikulasi bor. Urg'ochisining vulva teshigi gavdasining o'rtasida yoki boshiga yaqin qismida joylashgan bo'lib, tashqariga ochiladi. Diktiokaulyus geogelmint - bu parazit bilan k o'proq q o 'y va echkilar zararlanadi. Parazit q o 'y va echkilarning bronxlarida yashab, urg'ochilari erkaklari bilan juftlashib, traxeya va bronxlar b o 'sh lig 'ig a tuxum qo'yadi. Tuxumlar ichida lichinkalar bo'ladi. Hayvon yo'talgan vaqtida parazit tuxumlari bronxiai shilliq bilan o g 'iz bo 'shlig 'ig a keladi va hayvon bu tuxumlarni qaytadan yutib yuboradi. Ovqat hazm qilish organlaridan o 'ta turib, ichak b o 'sh lig 'id a parazit tuxumlaridan lichinkalar chiqadi va hayvon tezagi bi lan tashqariga chiqadi. Tashqi muhitda qulay sharoitda lichinkalar ikki marta p o 'st tashlab, 6 -7 kun ichida yuqumli holatga aylanadi. Agar tashqi muhitda harorat past bo'lsa, lichinkalaming rivojlanish rnud- dati uzayadi. Invazion lichinkalar tashqi muhit sharoitlariga ancha chidamli, ular qurg'oqchilikda 30 kungacha, muzlatilganda esa 15 kun davomida tiriklik qobili- yatini saqlab qoladi. Namlikda lichinkalaming faolligi yanada ortadi. Y om g'irdan keyin lichinkalar o 'tlar bo'ylab tik harakat qiladi, natijada mollaming diktiokaul yuslar bilan zararlanishi ortadi. Q o 'y va echkilar parazitning invazion lichinkalarini o'zlariga ko'katlar, yem-xashaklar va suv orqali yuqtiradi. Hayvon organizmiga tushgan lichinkalar ingichka ichak shilliq qavati devorini teshib, limfa tugunlariga o'tib rivojlanadi va oxirgi marta p o 'st tashlab, limfa tomirlari orqali qon tomirlariga va qon oqimi bilan o'pkaga keladi. Lichinkalar o 'p k a qon tomirlari va parenxi- masini teshib bronxlarga o'tadi, bu yerda rivojlanishni davom ettirib, 1-2 oydan 105 keyin jinsiy voyaga yetadi. Q o ‘y va echkilar organizmda 5 - 6 oydan 1,5-2 yilgacha parazitlik qiladi. Diktiokaulyuslar keltirib chiqaradigan kasallik diktiokaulyoz deyiladi. Bu kasal- likning tarqalishiga yil fasllari, hayvonlarning yoshi, tabiiy iqlim sharoit muhim rol o ‘ynaydi. O 'zbekistonda q o ‘y va echkilar diktiokaulyus lichinkasi bilan sug'oriladigan hududlarda - asosan kuz va bahor oylarida, dasht va yaylovlarda - kuz oylarida, to g 1 va to g ‘oldi hududlarida esa - bahor va kuz oylarida ham da qish oylarining boshlarida zararlanadi. Kasallangan q o ‘y va echkilarda kasallik yuqqan- dan 15-20 kundan keyin y o ‘tal paydo b o ia d i. Keyinchalik ular o ‘sishdan orqada qoladi, oriqlab ketadi, junlari siyraklashadi. Burun teshigidan suyuqlik oqadi. Dar- monsizlanib joyidan tura olmaydigan b o i i b qoladi. Agar davolanmasa, kasallan gan hayvonlarning 10-70 % nobud b o ia d i. Kasallangan mollami davolash uchun ulami muntazam ravishda degelmintizatsiya qilib turish lozim. Q o ‘y va echkilar diktiokauloziga qarshi panakur, nilverm, rintal, ditrazin, loksuran va boshqa pre- paratlar ishlatiladi. Kasallikni yuqtirmaslik uchun esa mol boqiladigan yaylovlami tez-tez almashtirib turish. q o i o n va molxonalarni sanitariya-gigiyena tomonidan toza tutish lozim. Download 6.91 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling