S. N. Maxsudov, G. R. Shukurova

ОЛЬХА КЛЕЙКАЯ — Alius glutinosa gaertn.
Y opishqoq balandligi 20 m. gacha etadigan qora-qo‘ngir 
po‘stloqli c^araxt.
Yosh barglari juda yopishqoq. Daryo va ariq bo‘ylarida, sersuv 
joylarda o ‘ sadi. Dorishunoslikda qora qandag‘och g‘udda mevasi, 
po‘stlog‘i v a barglari ishiatiladi. Yong'oqlarida anchagina oshlovchi 
moddalar, jum ladan 2,5 % tanin va 3,5 % gallov kislotasi, barglarida 
flovanoidl^r va organik kislotalar, po‘stlog‘ida oshlovchi moddalar, 
t r i t e
r p
e
n
o
i
d la r t>or. Shu sababli qora qandag‘ochdan olingan dorilar 
qon oqish»™ to'xtatish, burishtirish, yallig‘lanishga qarshi ta ’sir 
etish qobiliyatiga ega.
Stom atologiya amaliyotida qora qandag'och po‘stlog‘idan 
tayyorlang^n damlama kataral gingivostomatitlarda, parodontitlarda, 
og‘iz shillid qavati kuyganda ishiatiladi. Bir stakan damlama uchun
1 osh qoshiq qora qandag'och po‘stlogi yoki g‘udda mevasi kerak.
JIYDA - ЛО Х УЗКОЛИСТНЫЙ -
Elagnus angustifolia Z.
Jiyda O'zbekistonnning deyarli hamma viloyatlarida uchraydi. 
Jiyda 
m e v a s i
tarkibida ko‘p miqdorda qandlar, oshlovchi moddalar 
(36 %), 
o rg a n ik
kislotalar, kaliy va fosfor tuzlari bor.
Tibbiyotda jiyda unidan olingan pshiatin preparati qo‘llaniladi. 
Pshiatin-oshlovchi va kolloid moddalar konsentrati. Bu preparat og‘iz 
shilliq qavati jarohatlanganda, yalliglanganda yoki kuyganda surtma 
va applikatsiya sifatida ishiatiladi.
ZANGVIZORBA - КРОВОХЛЕБКА -  
Sanguisorba officinalis Z.
Z a n g v ' z o r b a
Toshkent va Surxandaryo viloyatlarining tog‘li 
yaylovlarida o ‘sadigan ko‘p yillik, bo‘yi 1 m.ga boradigan chiroyli

---

o 't o 'sim lik . Ild iz iju d a taraqqiy etgan. Iyul-avgust oylaridagullaydi, 
dori x o m a sh ’yosi sifatida gullash davrida ildiz qismi ishlatiladi. Unda 
23 % g a ch a oshlovchi modda, 15 % tanin, 39 % kraxmal, bo‘yoq va 
efir m o d d ala ri b o r.
Zangvizorbaning ildizi damlamasi stomatologiyada yallig'lanishni 
q a y tarish , o g ‘riq n i qoldirish, qon to ‘xtatish, burishtiruvchi va 
b ak terio sid xususiyatlari tufayli gingivitlar, stomatitlar, glossit va 
parodontitlam i davolashda qo'llaniladi. Buning uchun bir osh qoshiq 
m ay d alan g an ildiz b ir stakan qaynoq suvda 30 daqiqa damlanadi, 
d o k a d a n suziladi v a iliq xolda kuniga 3 marta ovqatdan keyin og'iz 
ch ayiladi. S u ru n k a li aftali stomatitga o ‘simlikning yangi ildizidan 
tay y o rlan g an q iy m an i q o ‘llash yaxshi natija beradi.