S. Y. Is kamov

Jihoz va materiallar: 
kanop tolasi, quritish jovoni, gibkomer, 
torozi, PO-2 asbobi, dinamometr, qaychi yoki pichoq.
0 ‘zlashtirish uchun savollar
1. Tolaning tutamlari qanday aniqlanadi?
2. Tolaning uzunligi qanday aniqlanadi?
3. Tolaning pishiqligi qanday aniqlanadi?
4. Tolaning yog'ochligi qanday aniqlanadi?
54-ish. Kanop xomashyosini saqlash
Darsning maqsadi: 
talabalami tola olish uchun yetkazib berilgan 
kanop xomashyosini saqlash tartibi bilan tanishtirish.
Ishlash tartibi: 
zavod xomashyo yetkazib beruvchi dehqon, 
fermer va shirkat xo‘jaliklari bilan kelishuv shartnomasi tuzadi.

---

Shartnomaga asosan xo‘jalik ma’lum maydonga kanop ekish va har 
bir gektardan ma’lum miqdorda hosil olishni o‘z zimmasiga oiadi. 
Shartnomada xomashyo turi, sifati, miqdori, narxi, umumiy qiymati, 
topshirish muddatlari va joylari ko‘rsatiladi. Har bir xo‘jalikka zavod 
tomonidan eng oldin olilgan kanop poya va po‘stloqlardan standart 
namuna tayyorlab beriladi. Bimdan tashqari kanop poyalami 
pishganligini belgilashda, kanop poyadan po‘stloqni ajratish, uni 
quritish va navlarga ajratish ishlarida xo‘jaliklarga yaqindan yordam 
beradilar. Zavodga poya va po‘stloq odatda, avgust, sentyabr, oktyabr, 
qisman iqlim sharoitiga qarab noyabr oylarida keltiriladi va ular bir 
necha oy, qayta ishlashga yuborilguncha maxsus tayyorlangan 
joylarda saqlanadi.
Kanop zavodlarida poya yoki po‘stloq, asosan ikki usul bilan: usti 
yopiq shiyponlarda va ochiq joyda g‘aiam qilib saqlanadi. 
Xomashyoni usti yopiq joyda saqlash uchun uzunligi 64 m, eni 16 m 
va balandligi 
8
m bolgan atrofi ochiq lekin usti yopiq shiypondan 
foydalaniladi Braiday shiyponda 400-500 tonnagacha po‘stloq yoki 
poya saqlash mumkin. Undan tashqari, hozir zig‘ir poya zavodlarida 
katta u'lchamli temir-beton shiyponlar keng qollanilmoqda. Masalan, 
144x24x8,4 m olchamli shiyponga 2500 tonna, 90x30x6,5 m 
olchamli shiyponga esa 1500 tonna xom ashyo joylanadi. Usti yopiq 
shiyponlar ko'pga chidaydi, mahsulot sifatli saqlanadi va xomashyo 
tashishni mexanizatsiyalashtirish imkoni tuglladi. Usti ochiq joyda 
g ‘aram 
qilib 
saqlash 
usuli 
ko‘p 
yillik 
tajribalar 
asosida 
mukammallashtirildi. Bu usul juda oddiy bolib, unga ko‘p sarf- 
harajat qilinmaydi.
Xomashyoni g‘aramlashdan oldin har bir g ‘aram uchun maxsus 
maydoncha tayyorlash kerak. G‘aramning pastki qismidagi poyalami 
namlanish va chirishdan saqlash uchun g‘aramning supachasi yerdan 
kamidan 30 sm ko‘tarilib, atrofiga suv oqib ketadigan 20-30 sm 
kenglikdagi ariqchalar qilinadi. G‘aramlami joylashtirish uzunligi 20 
m, eni