Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий

Илмий-текшириш муассаоалари тармоғи - янги навлар яратади, ўзида 
бўлган 
навларнинг 
элита 
уруғларини 
етиштиради 
ва 
буларни 
―Ўзнавуруғсабзавот‖ республиха бирлашмасига: етхазиб беради, экинбоплик 
сифатлари ва ҳосилдорлиги Юқори бўлган навли уруғлар етиштириш усул-
амалларини ишлаб чиқади. Ўзбекистон сабзавот- полиз экинлари ва 

---

картошкачилик 
илмий-текшириш 
института 
билан 
Ўзбекистон 
ўсимликшунослик илмий-текшириш институти, шунингдек Тошкент Давлат 
аграр университета ҳамда Самарханд хишлоқ хўжалик институти бу соқада 
катта ишларни олиб бормоқдалар. 
Қишлоқ, хўжалик экинлари навларини синаш бўйича давлат комиссияси 
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги хошида 
фаолият кўрсатиб боради. Бу комиссия ўз тармоғига ҳарашли бўлган ва 
турли Тупроқ-ихлим шароитларида жойлашган нав синаш участкаларида 
илмий-текшириш муассасалари томонидан етиштирилган навлар ва 
дурагаиларни давлат синовидан ўтказади; бу нав ва дурагайларни 
янгилигига, бошқалардан ажралиб туришига, бир зайлдалиги ва 
барҳарорлигига баҳо беради, буларнинг энг яхшиларини мамлакатнинг турли 
вилоятларида районлаштириш тўғрисида таклифлар киритади. 
"Ўзнавуруғсабзавот” республика бирлашмаси хўжалик ҳисоби- даги 
ташкилот бўлиб, вилоят бўлимлари, уруғчилик базалари ва тайѐрлов 
пунктлари, 
уруғ 
тозалаш 
қорхоналари, 
дуқонлар, 
уруғчилик 
хўжаликларининг мураккаб тизимидан иборат. У элита ва навли уруғлар 
етиштириш режаларини ишлаб чиқади, мамлакатдаги уруғчилик ишларини 
мувофиқдаштириб боради, хўжаликлар билан тузиладиган битим 
шартномалари бўйича уруғлар ишлаб чиқариш ни ташкил этади, 
хўжаликларга агротехника хизмати кўрсатиб боради, репродукцияга 
мўлжаллаб эқилган репродукция экинлари навини баҳолаш ишларини олиб 
боради, уруғларнинг давлат сугўрта жамғармаларини яратади ва ундан 
фойдаланиб боради, уруршлик хўжаликларидан уруғларни ҳарид қилади ва 
сақлаб хуяди, шунингдек уруғларни четга чиқариш ва четдан олиб келиш, 
яъни экспорт ва импорт қилиш ишларини олиб боради, навли уруғларни 
сотади. 
Ихтисослаштирилган уруғчилик хўжаликлари ―Ўзнавуруғсабзавот‖ дан 
олинган элита уруғлардан барча мулкчилик шаклидаги хўжаликлар ва 
хавасқор сабзавотчилар эхтиѐжларини хондириш учун етарли миқдорда 

---

навли уруғлар етиштириб чиқаради. 
Уруғларнинг навга хос ва экинбоплик сифатлари устидан назо- ратни 
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги хошидаги Уруғликларни 
сертификатлаш ва уларнинг сифатини назорат қилиш давлат маркази ва 
унинг жойлардаги булинмалари олиб боради. 
Ўзбекистон мустақилликни хулга киритганидан кейин уруғчилик ишини 
ташкил этишга ва унинг ахволига кўпроқ эътибор бериладиган бўлди. 1996 
йил 29 августда Олий Мажлис томонидан Ўзбекистон Республикасининг 
―Уруғчилик тўғрисида‖ги хонунининг хабул хилиниши шундан далолат 
беради. Бу хонунга мувофиҳ патент билан химоя хилинадиган нав ва 
дурагайлар уруғларини ишлаб чиқариш ва улардан фойдаланиш хухухига 
патент эгалари, шунингдек лицензияси бор юридик ва жисмоний шахслар 
эғадирлар, патент ѐки гувоқнома билан химоя хилинмайдиган уруғларни эса 
сотиш хукукисиз ҳар қандай шахслар ишлаб чиқариши ва улардан 
фойдаланиши мумкин. 
Мана шу хонун уруғчиликнинг қуйидаги асосий вазифаларини белгилаб 
берди: мамлакатнинг ўз урургилик базасини яратиш; навларгга янгилаш ва 
алма1итириш жараѐнида навлар ва дурагайлар уруғларининг қимматли ва 
хўжалик белгиларини сақлаб бориш; йўқолиб бораѐтган қимматли навлар 
генофондини сақлаб қолиш; республика иқлим шароитларига мослашган 
янги нав ва дурагайларни етиштириб чиқариш; хишлоқ хўжалигини Юқори 
ҳосилли ва Юқори сифатли уруғлар билан таъминлаш; уруғларнинг сифати 
устидан давлат назоратини олиб бориш; жаҳон тажрибаси ютўқларини 
уруғчиликхУ жорий этиш. 
Қонунда белгилаб қўйиладиидеқ уруғчилик билан, навлар йа дурагайлар 
яратиш билан шуғулланадиган юридик ва жисмоний шахслар: бирламчи 
урурчиликнинг самарали тизимини ва уруғЛар етиштириш технологиясини 
ишлаб чиқиб, жорий этишлари; дурагайлар ,ва навларни муаллифлик 
гувоқаомалари учун такдим этишлари; урурлар истеъмолчилари билан 
тузилган шартномага асосан нав ва экинбоплик сифатлари юқори бўлган 

---

уруғларни ишлаб чиқариншари; ҳар бир уруғ партиясини уруғларршнг нав ва 
экинбоплик сифатларига қараб тўла-тўкис ҳисобга олиб боришлари керак. 
Қонун урурлар сифатини сертификатлаш ва назорат қилиш давлат 
марказини таъсис этди; уруғларни сотиш, четдан олиб келиш ва четга 
чиқариш тартибини; сотилган уруғларга бериладиган кафолатлар ва 
урурчиликка дойр бошқа хукукий масалаларни аниқлаб, белгилаб берди.