Salixov shoxrux mansurovich shaxs temperamental sifatlarining sport faoliyatidagi samarasi buxoro- 2023

Mezomorf. Katta bosh, keng ko‘krak va elkalar, mushaklarning yuqori va
I BOB YUZASIDAN XULOSA
“SHaxs temperamental sifatlari va unig sport faoliyatini muvoffaqiyatli tashkil etishdagi ahamiyati” mavzusida dissertatsiya ishimizning birinchi bobida asosan, Temperament muammosi uning xorij psixologiya maktablarida o‘rganilishi rivojlangan davlatlar Rossiya, Aqsh, va evropa mamlakatlarida olib borilgan ishlar va ularning olib borish jarayonlari o‘rganilganligini ko‘rishimiz mumkin bo‘ldi. Temperament jarayonlarida namoyon bo‘lishida hissiyotning o‘rni, undagi boshqaruv xarakteristikasi namoyon bo‘lishini kuztishimiz mumkin bo‘ladi.
Rivojlangan mamlakatlarda o‘rganilgan shaxsning qanday temperament jarayonlari namoyon bo‘lishida o‘z “men”ini namoyon bo‘lishi uning o‘rganilganligi, o‘zimizda olib borilgan ishlar tadqiqotlar bilan taqqoslashimiz mumkin bo‘ldi, Rossiya psixiloglarining ko‘pgina eksperimentlarini o‘rgangan vaqtimizda amaliy tadqiqotlardan temperamentning har xil aspektlarini muammoga bo‘lgan qiziqishi susayganligiga guvoh bo‘ldik.
“Men” obrazining ijtimoiy-psixalogik ahamiyati shundaki, u shaxs tarbiyasining, va tarbiyalanganligining muhim omillaridan hisoblanadi. SHu nuqtai nazardan olib qaraganda, tarbiyani shasning o‘zi va o‘z sifatlari to‘g‘risdagi tasovvurlari shakllanish jarayonidir, deb ta’rif berilgan. YA’ni ko‘rishimiz mumkinki shaxsning temperamental sifatlari shakllanishida har bir sohada shaxs irodaviy mukammallika erishishi uchun shaxs o‘z “men” ligi muhim o‘rin tutishini ko‘rishimiz mumkun.
Asosan dissertatsiyamiz birinchi bobida xorij psixologiya maktablarida olib borilgan ishlarni kuztish, o‘rganish tahlil etishdan. Bu jarayonlardan qilgan xulosa fikrlarmizni dissertatsiyamiz davomida qo‘lladik.

2-BOB SPORT FAOLIYATNIDA SHAXS TEMPERAMENTAL SIFATLARINI AHAMIYATI.

1. SHAXS TEMPERAMENTINTING KASBLAR DOIRASIDAGI O‘RNI.

Temperament va kasb
Kasbni tanlashda tabiiy xususiyatlarni hisobga olish kerak, ularga e’tibor bermaslik mehnatga bo‘lgan qiziqishni yo‘qotishga, ortiqcha yuklashga olib kelishi mumkin. SHuni hisobga olgan holda psixolog K.M. Gurevich kasblarni mutlaq yoki nisbiy kasbiy maqbulligiga qarab tasniflashni taklif qildi.
Agar kasb insonning asab tizimining xususiyatlariga nisbatan qat’iy talablarga ega bo‘lsa va tanlab olishni talab qilsa, unda 1-guruhga - mutlaq kasbiy muvofiqlikka ega bo‘lgan kasblar guruhiga (1-chi kasb) . Talabalardan 1 turdagi kasblarga misollar keltirishlarini so‘rang. Agar deyarli har qanday kishi ushbu ixtisoslikni egallashi mumkin bo‘lsa, unda bu nisbatan kasbiy muvofiqlikni talab qiladigan kasblarning 2-guruhiga (2- toifali kasb) tegishli bo‘lishi mumkin. Talabalardan 1 turdagi kasblarga misollar keltirishlarini so‘rang.Kasblarning aksariyati turli xil psixofiziologik xususiyatlarga ega odamlar tomonidan teng ravishda yaxshi o‘zlashtirilishi mumkin. Ammo, shunga qaramay, kasb ichida eng munosib ixtisoslikni topish uchun odamning tabiiy xususiyatlarini hisobga olish kerak.
Qanday qilib temperament professional faoliyat muvaffaqiyatiga ta’sir qiladi?
Siz Butrus I, Napoleon Bonapart, M. I. Kutuzov, A. V. Suvorovlarning tarjimai hollarini allaqachon bilasiz. Ularning barchasi buyuk sarkardalar va davlat arboblari va har xil fe’l-atvorga ega edilar. Biroq, ularning har biri muayyan tarixiy sharoit va sharoitlarda harakat qilishdi, ammo temperament va iste’dodning individual xususiyatlari ularning faoliyatining muvaffaqiyatiga hissa qo‘shdi.
Boshqa misolga qaytaylik. Esingizda bo‘lsin: I. A. Krilova, N. V. Gogol, A. S. Pushkin, M. YU. Lermontov. Ushbu yozuvchilar ijodining o‘ziga xos xususiyati ma’lum darajada ularning har xil temperament turlarining xususiyatlarini aks ettiradi.

1. 
   .Harorat individual faoliyat uslubining shakllanishiga ta’sir qiladi deb taxmin qilish mumkin. Boshqacha qilib aytganda, kasbiy kelajakni belgilashda hayot davomida o‘zgarishi mumkin bo‘lmagan temperament hisobga olinishi kerak.
   Ko‘p stantsiyali xizmat ko‘rsatish sharoitida xolerik temperamentli to‘quvchilarning ishini kuzatish shuni ko‘rsatadiki, ular flegmatik to‘quvchilardan kam, mashinalar qatori bo‘ylab yurishga vaqt sarflashadi va natijada ular o‘zlarining energiyasini tejashadi. Flegmatik to‘quvchilar o‘ziga xos o‘lchov va mehnatsevarlik tufayli ipdagi uzilishlarni bartaraf etishga ko‘p vaqt sarflaydilar, ular doimiy ravishda harakat qilishga majbur bo‘ladilar. Biroq, xolerik va flegmatik tipdagi to‘quvchilarning mahsuldorligi taxminan bir xil. Flegmatik va melanxolik temperamentli odamlar monoton konveer ishlab chiqarish sharoitlariga tezroq va kam xarajat bilan moslashishlari aniqlandi.
   

2.Yuqorida aytilganlardan xulosa qilish mumkin: kasbni o‘zlashtirishning muvaffaqiyati temperamentning xususiyatlari, uning kasbiy faoliyat shartlariga muvofiqligi bilan bog‘liq.
3.Ruhiyatning har bir turi ba’zi ish va kasblar uchun ko‘proq mos keladi, boshqalari uchun kamroq. Xiralashgan odamlar ko‘pincha san’at odamlari. Ammo ulardan yomon haydovchilar va foydasiz alpinistlar, alpinistlar chiqadi. Vabo - bu ajoyib sinov uchuvchilari (shuning uchun, aytmoqchi, qabul komissiyalarining ishiga psixolog doimo jalb qilinadi), ammo ular kambag‘al hisobchilar. Flegmatik odamlar, aksincha, buxgalter, hisobchi, lekin, qoida tariqasida, ahamiyatsiz shoirlardir. Sangin odamlar yaxshi haydovchilar, saralashchilar, muhandislar, ammo ular flegmatik odamlar kabi sabrli emaslar.
Temperament insonga hayot uchun beriladi. Qayta tiklay olmaysiz. Biroq, tanlagan kasblari uchun noto‘g‘ri temperamentga ega bo‘lganlarga umidsizlikka tushmang.
4.Psixologlar ikkita xushomadgo‘y odam ajoyib ish sheriklari ekanligini aniqlashdi. Ammo xolerikning melankolik bilan kombinatsiyasi juda yoqimsiz holatdir (birinchi navbatda melanxolik uchun). Xolerik - xunuk odam, u qichqirishi mumkin. Va bu qanday qilib ohangdorlik bilan yakunlanishi hech bo‘lmaganda A.P. CHexovning "Mansabdorning o‘limi" qissasida mukammal ko‘rsatilgan. Ikki xolerik odam ishdan g‘azablanishadi (masalan, bunday taqqoslashni kechiray), bir juft dam oladigan otlar. Ularni qat’iy nazorat qilish kerak, aks holda ishni oxirigacha etkazish dargumon. Flegmatik ularning buzilmas tinchligi tufayli hamma bilan yaxshi ishlaydi. Ammo samimiy odamlar melankolik va xolerik bilan til topisholmaydi. Xolisliklar qaynayapti, melankolik odamlar xafagarchilik qilmoqdalar - kaltafahm odamlar haddan tashqari nekbin bo‘lib, ba’zilarida tushkunlik va jahlni qo‘zg‘atmoqdalar: boshqalarga: xaker-odam, sen uni hech narsa bilan urolmaysan ...
5. Mashhur fransuz yozuvchisi A. Dyumas samimiy inson edi. Uning Uch mushketyorini eslaysizmi? Athos, Porthos, Aramis va D’aranyan faqat to‘rtta temperamentni anglatadi. Ular to‘rt element yoki to‘rt fasl kabi bir-birini to‘ldiradilar va shuning uchun engib bo‘lmas