Salomatligi xizmati

Paragripp infekstiyasining epidemiyalogiyasi. Paragripp infekstiyasi O’RVI 
guruҳiga mansub bo’lganligi uchun epidemik jarayon boshqa respirator 
infekstiyalaridan farq qilmaydi. 
Kasallik qo’zg‘atuvchisining manbai paragripp infekstiyasi bilan kasallangan 
bemor bo’lib, xastalikning o’tkir davrida tashqi muҳitga viruslarni bemor 
aksirganda, yo’talganda, ҳavo-tomchi yo’li bilan chiqaradi. Eng ko’p viruslar 
bemorlarning isitma davrida chiqadi. Bemor isitmasi tushgandan so’ng aksirish, 
yo’tal alomatlari yo’qolgan zaҳoti viruslarni tashqi muҳitga chiqishi to’xtaydi. 
Epidemiologik jiҳatdan subklinik, engil shakldagi bemorlar tashqi muҳitga 
viruslarni chiqarib turadi va ushbu bemorlar kasallik manbai bo’ladi. 
Viruslar ҳavo-tomchi yo’li bilan sog‘lom kishilarga yuqadi. Yuqish masofasi 
1.5 -2 metrni tashkil etadi. Ҳavo ҳaroratining pasayishi, namgarchilik 
viruslarningtashqi muҳitda uzoqroq turib qolishini ta’minlaydi. Ҳavo-ҳarorati +4
0
S 
dan past bo’lganda paragripp viruslari tez nobud bo’ladi. 
Ҳavo ҳarorati 30
0
S dan yuqori bo’lsa tashqi muҳitda saqlanish juda tez 
kamayadi. Paragripp viruslari xlor tutuvchi dezinfekstiya moddalariga ta’sirchan 
bo’lib, tez nobud bo’ladi. 
Kasallikka bo’lgan moyillik. Paragripp infekstiyasi bilan 1 yoshgacha bo’lgan 
bolalar kasallanadi (98-100%). Shuni aytish lozimki, katta bolalar va kattalar ushbu 
infekstiya bilan kam kasallanadi. Ushbu kishilarda kasallik engil o’tishi 
epidemiologik xavf tug‘dirmaydi. Paragripp infekstiyasi katta epidemiologik 
tarqalish xavfiga ega emas. Ushbu kasallik sporadik ҳolda kuzatiladi. Ammo bolalar 
yasli, bog‘chalarida guruҳli kasallanish kuzatiladi. Kasallikni boshidan o’tkazgan 
bolalar organizmida paragrippga qarshi antitelolar 1-2 yil saqlanib turadi. 
Paragripp 
infekstiyasining 
patogenezi. 
Paragripp 
infekstiyasining 
patogenezida quyidagi patogenetik bosqichlar kuzatiladi. 
1. Viruslarning organizmga kirishi. 
2. Viruslarning epitelial ҳujayralarini jaroҳatlashi. 

---

120 
3. Virusemiya, toksenemiya. 
4. Virusli-bakterial jaroҳatlanish. 
5. Immunitetning shakllanishi. 
1) Birinchi faza paragripp viruslari epiteliotrop xususiyatga ega bo’lib, og‘iz 
bo’shlig‘i, burun kataklari, ҳiqildoq, ovoz boylamlari, traxeya, bronx, o’pka epitelial 
ҳujayralarningichiga kirib olish xususiyatiga ega bo’lib, epiteliy ҳujayralarni 
jaroҳatlaydi. O’sha joyda ko’payadi. 
2) RNK tutuvchi viruslar epiteliy ҳujayralarining stitoplazmasi, ribosomasi, 
endoplazmatik to’rlarining funkstional ish qobiliyatini keskin o’zgartiradi. 
Jaroҳatlangan epiteliy ҳujayralarida destruktiv deskvomatik, nekrotik jarayon 
vujudga keladi. 
3) Viruslar ta’sirida nekrozga uchragan epiteliylar toksik xususiyatga ega 
bo’lib, organizmga umumiy intoksikastiya zaҳarlanish ҳolatini keltirib chiqaradi.
virus antigenlari gemagglyutinastiya xususiyatga ega bo’lib, organizm uchun toksik 
xususiyatga ega. Shunday qilib o’lgan, ya’ni nekrozga uchragan epiteliy ҳujayralari 
va viruslarning antigeni bemor organizmiga toksik ta’sir ko’rsatadi. 
4) Viruslarning antigenlari toksik xususiyatga ega. Shu bilan birga ko’paygan 
viruslar bemor qoniga o’tib virusemiya ҳolatini keltirib chiqaradi. Epiteliy 
ҳujayralarning nekrozi ҳam toksik xususiyatga ega bo’lganligi uchun, bemor 
organizmida virusemiya toksonomiya jarayoni kuzatiladi. 
5) Bemorlarning yuqori nafas yo’llarida vujudga kelgan epiteliylarning 
emirilishi pnevmotrop bakteriyalarni jaroҳatlangan uchastkalarga kirib olish va 
kuchayishini ta’minlaydi. Ko’pincha pnevmotrop xususiyatga ega bo’lgan bakterial 
(stafilokokk, streptokokk, pnevmokokk va b.q) bemor yuqori nafas yo’llarida 
yallig‘lanish jarayonini keltirib chiqaradi. Natijada og‘iz bo’shlig‘ida angina, 
laringit, laringotraxeit krup jarayonlari kuzatiladi. 
6) Paragripp viruslari antigenlariga qarshi maxsus antitelolar shakllana 
boshlaydi. Maxsus antitelolar 5-7 kunlarda paydo bo’ladi. Shu bilan birga 
nespestifik immun tanachalar: lizostim, interleykinlar, immun komplekslar (IK) 
bemor organizmida shakllanadi. 

---

121 
7) 
Asoratlar 
kuzatilmasa 
rekonvalesstenstiya 
davri 
boshlanadi. 
Rekonvalesstent davri kasallikning 7-10 kunidan boshlanadi.