Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

uchun unga So‗z bitadilar. (O„. Hoshimov) 6. U hamma qishloq bolalari kabi 

---

172 
yoshlikdan mehnatga kirishgan bo‗lsa-da, ammo o‗yinga ham vaqt topar edi. (Oybek) 
7. Yuz bergan tabiiy ofat tufayli uyimizning hamma yog‗i buzilib-yorilib ketib, 
yashash uchun mutlaqo yaroqsiz holga kelib qolgandi. (M. Qoriyev) 8. Kimki tong 
ila tursa, Mushkul ishlari bitgay. («Otalar so„zi») 9. Shundan beri inson tinmayin Shu 
yer uzra ter to‗kar hamon. Yerni go‗zal qilgani sayin Go‗zal bo‗lar o‗zi ham inson. 
(E. Vohidov) 
Sof ko‗makchilar urg‗u olmaydi. Urg‗u ko‗makchi bilan birga kelgan mustaqil 
so‗zning oxirgi bo‗g‗iniga tushadi. Shuning uchun ko‗makchi ohang tomonidan 
o‗zidan oldingi so‗z bilan bir butunlikni tashkil qiladi, lekin yozuvda ko‗makchi 
doimo ajratib yoziladi. Masalan: Onam uchun oldim. Imtihon haqida suhbatlashmoq. 
Ba‘zan bilan, uchun ko‗makchilari badiiy uslubda -la, ila, birla, -chun shaklida 
qo‗llanadi. -la, -chun chiziqcha bilan ajratib yoziladi. Masalan: Qoʻl-la terdim. 
Vatan-chun jonim fido. 
VAZIFADOSH KO„MAKCHILAR 
Mustaqil soʻzlar turkumiga kiruvchi ayrim soʻzlar ba‘zan oʻz lugʻaviy 
ma‘nosini butunlay yoki qisman yoʻqotib, koʻmakchi vazifasini bajarib keladi. Aslida 
boshqa turkumlarga mansub boʻlgan soʻzlar koʻmakchi vazifasini bajarsa, vazifadosh 
koʻmakchilar hisoblanadi. Masalan, qarab soʻzi fe‘l turkumiga mansub soʻz boʻlib, 
boqmoq, koʻrmoq ma‘nosini bildiradi: Shohista onasiga najot bilan qarab gapirardi. 
Ba‘zi oʻrinlarda esa bu soʻz oʻz ma‘nosini yoʻqotib, ikkita soʻzni bogʻlashga xizmat 
qiladi va vazifadosh koʻmakchi boʻlib keladi: Shohista maktabga qarab ketdi. Bu 
yerda endi qarash ma‘nosi emas, yoʻnalish, tomon ma‘nosi ifodalangan.