265
BOSH VA ERGASH GAP
Ergashgan qo‗shma gaplar tarkibida nechta gap bo‗lishidan qat‘i nazar, doimo
ikki qismdan tashkil topadi: 1) bosh gap; 2) ergash gap.
Mazmuni izohlanayotgan gap bosh gap, bosh gap mazmunini izohlayotgan gap
ergash gap hisoblanadi.
Ergashgan qo‗shma gaplar, asosan, yoki
qolipida ifodalanadi.
Ergashgan qoʻshma gaplar tarkibidagi bosh gap qoʻshma gapdagi asosiy
mazmunni bildiradi.
Bosh
gap
– ergash gap tomonidan
mazmuni izohlanayotgan,
aniqlashtirilayotgan gap.
Ergash gap – bosh gapning mazmunini izohlayotgan, aniqlashtirayotgan gap.
Masalan:
Majlis vaqtida boshlanmadi, chunki rais kechikib keldi.
Majlis vaqtida boshlanmadi – bosh gap. Qo‗shma
gapdan anglashilayotgan
asosiy mazmunni bildiryapti;
rais kechikib keldi – ergash gap. Bosh gapda
ifodalangan mazmunni izohlayapti, ya‘ni majlis nima uchun vaqtida boshlanmaganini
aniqlashtirib kelyapti.
Ergashgan qo‗shma gaplar tuzilishiga ko‗ra so‗z birikmalariga o‗xshaydi. So‗z
birikmasi tarkibidagi so‗zlar nechta bo‗lishidan qat‘i nazar, doimo ikki qismdan:
hokim va tobe so‗zlardan tashkil topadi.
Do'stlaringiz bilan baham: