Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Tovush ortishiga namunalar 
№ 
Fonetik hodisa 
Fonetik hodisaga sabab boʻlgan 
qoʻshimcha turi 
1 
isi + -q = issiq 
Soʻz yasovchi qoʻshimchalar ta‘sirida 
2 
achi + -q = achchiq 
3 
sasi + -q = sassiq 
4 
ega + -la = egalla 
5 
parvo + -im / -ing = parvoyim, 
parvoying 
Sintaktik shakl yasovchi qoʻshimchalar 
(munosabat shakllari) ta‘sirida 

---

23 
6 
obroʻ + -im / -ing = obroʻyim, 
obroʻying 
7 
u + -ga / -da / -dan = unga, unda, 
undan 
8 
bu + -ga / -da / -dan = bunga, bunda, 
bundan 
9 
shu + -im / -ing / -i, -si = shunim, 
shuning, shunisi 
10 
u + -im / -ing / -i, -si = unim, uning, 
unisi 
11 
bu + -day = bunday 
Lugʻaviy shakl yasovchi qoʻshimchalar 
ta‘sirida 
12 
shu + -aqa = shunaqa 
13 
yemoq + -il = yeyilmoq 
14 
demoq + -il = deyilmoq 
15 
yemoq + -ish = yeyishmoq 
16 
demoq + -ish = yeyishmoq 
TOVUSH TUSHISHI 
Ayrim so‗zlarni talaffuz qilayotganimizda tovush tushishi hodisasiga duch 
kelamiz. Bu hodisaning ba‘zilari yozuvda aks etadi, ya‘ni talaffuz qilganimiz kabi 
yozamiz. Bu holat, ko‗pincha, so‗zlarga qo‗shimcha qo‗shilganda sodir bo‗ladi. 
Masalan:
shahar, singil, burun, bag„ir kabi so‗zlarga egalik qo‗shimchalari qo‗shilsa, 
ikkinchi bo‗g‗indagi unli tovush;
qayir, ayir fe‘llariga -il qo‗shimchasi qo‗shilganda i tovushi;
ikki, olti, yetti so‗zlariga -ov, -ala, -ovlon qo‗shimchalari qo‗shilganda i 
tovushi;
men, sen so‗zlariga -ni, -ning, -niki qo‗shimchalari qo‗shilganda n tovushi;
past, sust so‗zlariga -ay qo‗shimchasi qo‗shilsa, t tovushi tushgan holatda 
yoziladi. 
(shahrim, ayrilmoq, ikkovlon, sening, pasay va h.k.) 
Ba‘zan so‗zlarda tovush tushishi hodisasi faqat talaffuzdagina sodir bo‗ladi. Bu 
o‗zgarish yozuvda aks etmaydi. 
Masalan: go„sht, sust, Toshkent, baland, xursand kabi so‗zlarning oxirgi 
undoshi deyarli aytilmasa-da, yoziladi.