Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Mustaqil va koʻmakchi fe‟llarning farqlanishi 
№ 
Mustaqil fe‟l 
Koʻmakchi fe‟l 
1 
Surayyo akasidan xat oldi. – mustaqil 
fe‘l, chunki oʻz ma‘nosida qoʻllangan, 
xatni olish mumkin. 
Surayyo qorongʻida xatni bazoʻr oʻqiy 
oldi. – koʻmakchi fe‘l, chunki oʻqiydi, 
lekin olmaydi. 
2 
Alisher oʻrniga yotdi. – mustaqil fe‘l, 
chunki oʻz ma‘nosida qoʻllangan, 
oʻringa yotish mumkin. 
Alisher imtihonga tayyorlanib yotibdi. 
– koʻmakchi fe‘l, chunki tayyorlangan, 
lekin yotmagan. 
3 
U sumkasini stol ustiga qoʻydi. – 
mustaqil fe‘l, chunki oʻz ma‘nosida 
qoʻllangan, sumkani stol ustiga qoʻyish 
mumkin. 
U sirni bilmasdan aytib qoʻydi. – 
koʻmakchi fe‘l, chunki sirni aytish 
mumkin, qoʻyib boʻlmaydi, ya‘ni 
aytgan, lekin qoʻymagan. 
4 
Ota oʻgʻlini bozorga yubordi. – 
mustaqil fe‘l, chunki oʻz ma‘nosida 
qoʻllangan, bozorga yuborish mumkin.
Oʻquvchilar birdan kulib yuborishdi. – 
koʻmakchi fe‘l, chunki oʻquvchilar 
kulgan, 
lekin 
hech 
narsani 
yubormagan. 

---

100 
1-misol. Koʻmakchi fe‘lli soʻz qoʻshilmalarining tagiga chizilgan. 
1. Hozircha muvaqqat sim tortib turaylik, doimiy simni Farhoddan elektr 
olganimizda tortamiz. (Abdulla Qahhor) 2. Hozir men Toshkentdaman. Yodgor o‗z 
yonimda. Ba‘zan Mehrixonlar oilasiga ham borib-kelib turadi. (G„afur G„ulom) 3. 
Ukam orqasiga qayrilib ham qaramadi. Dadasining qo‗lidan ushlab dikir-dikir sakrab, 
o‗ynoqlab keta berdi. (S. Anorboyev) 4. Indamay g‗ishtlarni ustma-ust taxlay 
boshladi. (M. Mansurov) 
KO„MAKCHI FE‟LNING MA‟NOLARI 
Koʻmakchi fe‘llar yetakchi fe‘lga turli xil qoʻshimcha ma‘nolar qoʻshishi 
mumkin. Buni quyidagi jadvalda koʻramiz: