Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Koʻmakchi fe‟llarning ma‟nolari 
№ 
Ma‟no turi 
Ifodalaydigan 
koʻmakchi fe‟llar 
Misollar 
1 
Harakat bosqichi: 
a) 
harakatning 
boshlanishi; 
b) 
harakatning 
davomiyligi; 
d) 
harakatning 
yakunlanishi.
a) boshlamoq; 
b) yurmoq, turmoq, 
yotmoq, oʻtirmoq, 
kelmoq, bormoq. 
b) chiqmoq. 
a) oʻqiy boshlamoq; 
b) oʻqib yurmoq, oʻqib 
turmoq, oʻqib yotmoq, oʻqib 
oʻtirmoq, oʻqib kelmoq, 
oʻqib bormoq; 
d) oʻqib chiqmoq. 
2 
Harakat tarzi: 
a) harakatning tez va 
oson bajarilganligi; 
b) harakatni bajarishga 
imkoniyat mavjudligi. 
a) 
yubormoq, 
qoʻymoq, 
tashlamoq; 
b) olmoq. 
a) sotib yubormoq, sotib 
qoʻymoq, sotib tashlamoq; 
b) oʻqiy olmoq, ishlay olmoq, 
yoza olmoq. 
2-misol. 
Hayday boshlamoq, haydab yubormoq, haydab bo‗lmoq, yozib bormoq, bajarib 
tashlamoq. 
KOʻMAKCHI FE‟LLI SOʻZ QOʻSHILMASINING BOSHQA 
TIL BIRLIKLARIDAN FARQI 
Koʻmakchi fe‘lli soʻz qoʻshilmasi shaklan qoʻshma fe‘l va soʻz birikmasiga 
oʻxshaydi. Ularning oʻxshash va farqli xususiyatlarini quyidagi jadvallarda 
kuzatamiz. 
Koʻmakchi fe‟lli soʻz qoʻshilmasi va fe‟l + fe‟l tipidagi qoʻshma fe‟lning 
farqlanishi 
1 
Oʻxshash 
a) Fe‘l + fe‘l tipidagi qoʻshma fe‘l ham, koʻmakchi fe‘lli soʻz 

---

101 
xususiyatlari qoʻshilmasi ham ikkita fe‘lning birikuvidan hosil boʻladi. 
Masalan: kirib chiqdi – qoʻshma fe‘l; oʻqib chiqdi – koʻmakchi 
fe‘lli soʻz qoʻshilmasi. 
b) Qoʻshma fe‘l ham, koʻmakchi fe‘lli soʻz qoʻshilmasi ham 
gapda bitta soʻroqqa javob boʻladi va bitta gap boʻlagi vazifasini 
bajaradi. Masalan: U binoga kirib chiqdi. Nima qildi? – kirib 
chiqdi (kesim). 
U kitobni oʻqib chiqdi. Nima qildi? – oʻqib chiqdi (kesim).