Samarqand davlat universiteti german m. V., Yuldashev sh. Q., Usmanova d. Q.,Xalikova L. N

Jadval 7.1.  
 Electron tijorat shakllarinig xususiyatlari 
Shakl
Xususiyat
Misol
Internet -
do'kon
Internet-do'konlar B2C bozoriga yo'naltirilgan holda 
yaratiladi. Bu keng turdagi mahsulotlarni sotishni 
tashkil qilish uchun amalga oshiriladi
Amazon.com 
Ozon.ru
Onlayn xizmat
Onlayn do'kondan asosiy farq – bu Internetda 
xizmatlar ko'rsatishdan iborat bo'lgan 
faoliyat. Ushbu shakl B2C, B2B bozorlarida 
qo'llaniladi.
Yandex.Taxi
Taksi OK
Onlinetv.uz
Kun.uz
Elektron 
savdo tizimi
B2G bozor segmenti - biznes va davlatning o'zaro 
munosabatiga qaratilgan
E-savdo.uz
Torg.uz
Savdo 
Bu mijozlar va buyurtmachilar uchun mahsulotlar, 
Supl.biz

---

64 
maydonchalari
xizmatlar, ishlar kataloglarining mavjudligini 
anglatadi. B2B bozorlariga va qisman B2C-ga 
yo’naltirilgan
Vsem.uz
  
7.3. Elektron tijorat tizimini tashkil qilish 
Elektron tijorat tizimini tashkil etish to'rt tashkiliy shaklida amalga oshirilishi 
mumkin: 

Mavjud biznesning kengayishi sifatida elektron tijorat tizimini yaratish. 

Joriy internetni-manbani sotib olish uning funksiyalarini o'zgartirish,. 

Elektron tijorat loyihasini amalga oshirish uchun mustaqil kompaniya tashkil 
etish. 

Biznes sheriklari va texnologiya kompaniyalari bilan qo'shma loyiha. 
Jadval 7.2.  
Elektron tijoratni tashkil etishni ko’rinishlarini taqqoslash 
Tashkillashtirish
parametrlari
Foyda
Kamchiliklari
Mavjud kompaniyada 
yangi savdo kanali 
sifatida elektron tijorat 
tizimini yaratish
Mavjud tizimlar 
bilan maksimal darajada 
integratsiya qilish. Tajribadan 
foydalanish
O'zgarishlarni 
boshqarishning 
murakkabligi. Tajriba 
yetarli emasligi. Yuqori 
texnik va tashkiliy 
xavflar
Mutaxassislar jamoasi 
bilan mavjud Internet-
manbalarni sotib olish
Amaldagi savdo 
maydonchasi. Tezkor ishga 
tushurilishi. Vakolat
Texnik resurslarni 
birlashtirishning 
murakkabligi
Elektron tijorat 
resurslarini 
loyihalashtirish va 
rivojlantirish uchun 
mustaqil kompaniya 
tashkil etish
Moslashuvchanlik. Jamoaning 
elektron tijorat tizimiga 
yo'naltirilganligi
Marketing va logistika 
jarayonlarini kompleks 
boshqarish muammosi
Hamkorlar bilan elektron 
tijorat loyihasi
Resurslar etarlgi. Barcha 
ishtirokchilarning 
manfaatlarini 
birlashtirish. Yangi 
integratsiya effektlari
Menejmentning yuqori 
darajasi talab 
qilinadi. Yuqori tashkiliy 
xavf

---

65 
Elektron tijorat tizimining amalga oshirish loyihalari turli xil maqsadlarga ega: 
sotuvhajmlariniqisqamuddatdaoshirishvashu darajani saqlabqolish, ushbu yo'nalishda 
strategik rivojlanish, mavjud resurslardan foydalanish va hokazolar. 
Qoida tariqasida, amalga oshirilayotgan tizimning xususiyatidan kelib chiqib, 
elektron tijorat tizimini joriy qilish, bir vaqtning o'zida kompaniya uchun tubdan farq 
qiladigan ustuvor yo'nalishlarga ega bo'lgan bir nechta maqsadlarga erishishga imkon 
beradi. Shu bilan birga, elektron tijorat tizimlarini joriy etishning asosiy maqsadi 
mavjud savdo kanallariga keng qamrovli alternativa yaratish va savdo sohasida 
kontragentlar bilan iqtisodiy o'zaro munosabatlarning biznes jarayonlarini 
optimallashtirish bo'lishi mumkin. 
Shunga ko'ra, elektron savdo tizimlarini joriy etish, uch asosiy oqibatlari 
bor (Jadval 7.3.):