Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I

Investitsiya risklarini aniqlash usullari 
Hozirgi sharoitda investitsion faoliyat ma‘lum miqdordagi moliyaviy 
resurslarni jalb etilishini talab qiladi. Investorlar sarflangan resurslardan ma‘lum 
daromad, foyda olishni ko‗zlaydi. Olinadigan foyda esa investorlarning harajatlarini, 
inflyatsiya omilini, tadbirkorlik riskini qoplashi lozim. Har qanday holda ham kelgusi 
iqtisodiy holatlar istiqbolini belgilash (inflyatsiya, foiz stavkasi, talab va taklif, ishlab 
chiqarish, sotish hajmi va boshqalar) kelajakning ma‘lum emasligi sababli faqat 
taxminiy va noaniq natijalar bo‗lishi mumkin. Chunki o‗tgan davr ma‘lumotlari 
asosida faqat noma‘lum kelajakda yuz berishi mumkin bo‗lib o‗tgan rivojlanish 
tendensiyasini aniqlash mumkin. Shunday qilib risk oldindan ko‗rib bo‗lmaydigan 
moliyaviy zararlarni paydo bo‗lish ehtimolini harakterlaydi. Uning darajasini 
hisoblangan yoki o‗rtacha investitsion daromaddan kutilayot daromadni og‗ishini 

---

406 
aniqlashda baholanadi. Shuning uchun, risklarni baholash doimo kutilayotgan 
daromad va uni zararlarini baholash bilan bog‗liq. Biroq riskni baholash sub‘ektiv 
jarayondir. Investitsiya loyiha faoliyatidagi risklar yuzaga kelishi mumkin:
Loyiha ishtirokchilari riski - bu ishtirokchilarning loyiha faoliyati doirasida 
o‗z majburiyatlarini anglagan holda yoki majburiy tarzda bajarmaslik riski. Birgina 
loyiha ishtirokchisining o‗z majburiyatlarini bajarmasligi, boshqa ishtirokchilarning 
o‗z majburiyatlarini bajara olmasligiga olib kelishi, natijada loyiha barbod bo‗lishi 
mumkin. Loyixa ishtirokchilari riskiga quyidagilar sabab bo‗lishi mumkin: 
ishtirokchilarning vijdonsizligi; ularning professionallik darajasi, moliyaviy 
holatining 
nobarqarorligi, 
ishtirokchilarni 
turli 
risklardan 
yetarlicha 
sug‗urtalanmaganligi natijasida kelib chikadi. Masalan, loyiha smeta qiymatining 
oshish riski qurilish tashkilotining vijdonsizligi natijasida ro‗y berishi mumkin. Ish 
sifatining pastligi riski, ko‗p hollarda, tanlangan pudratchi va boshqa 
ishtirokchilarning yetarli tajribaga ega emasligi bilan bog‗liq bo‗ladi.