Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I

§ 6.2. Erkin iqtisodiy hududlarning turlari va ularga jalb etilgan investitsiyalarga 
nisbatan turli imtiyoz va rag„batlarning qo„llanilishi 
EIHlar dunyo hamjamiyati talqiniga ko‗ra davlatning faol siyosiy vositasi 
bo‗lib, u bir xil darajada ham iqtisodiy tanazzulli hududlarni sog‗lomlashtiruvchi 
hamda hududlarning rivojlanish nuqtalariga qo‗shimcha turtki bo‗ladi. Rivojlangan 
davlatlarda EIHlar tashkil etilishi asosan davlatning hududiy siyosati vositasi bo‗lib, 
EIHlar aynan iqtisodiy hamda ijtimoiy darajasi yuksalishi lozim bo‗lgan hududlarda 
tashkil etiladi. EIHlarni tashkil etishda asosan hududdagi ishsizlik darajasi hamda 
aholining daromadliylik darajasi bosh mezon sifatida qabul qilinadi. 
Demak, Erkin iqtisodiy hududning tashkil etilishi hududning, qolaversa unga 
yondosh hududlarning iqtisodiy rivojlanishi uchun keng imkoniyatlar eshigini ochadi. 
Bu esa o‗z navbatida qo‗shimcha, ko‗p haq to‗lanadigan ish o‗rinlarining 
yaratilishiga, raqobatbardosh hamda eksportga yo‗naltirilgan sifatli mahsulotlarning 
ko‗plab ishlab chiqarilishiga, valyuta tushumining oshishiga, byudjetga to‗lanadigan 
soliqlar miqdorining ko‗payishiga, pirovard natijada aholi turmush darajasining 
yuksalishiga va farovon hayot sharoiti yaratilishiga imkoniyat beradi. 
Hozirgi kunda G‗ijduvon tumani hududida Erkin iqtisodiy hududni barpo etish 
bo‗yicha keng ko‗lamli ishlar boshlab yuborilgan. Jumladan, EIZ tashkil qilish uchun 
G‗ijduvon tumani hududidan belgilangan tartibda tegishli yer maydoni ajratilib, 
mahalliy hamda xorijiy investorlarni EIZ ga jalb qilish bo‗yicha targ‗ibot hamda 
tashviqot tadbirlari olib borilmoqda. Erkin iqtisodiy zonalarning tashkiliy funksional 
strukturasi turli tumandir. 
Erkin iktisodiy zonalarni tuzishda ikki konseptual yondashish mavjuddir: 
territorial va funksional. 1- yondashuvda zonadagi barcha resident korxonalari xujalik 
mijozlardan foydalanadilar. 2 – yondashuvda esa zona bu xujalik yurituvchi muayyan 
shakliga, soxa, korxonaga nisbatan mamlakatning kaysi nuqtasida bulmasin imityozli 
rejim sharoit kullandi. 1 tipga Xitoyning, Braziliyaning Manaus va rivojlanayotgan 
mamlakatlatdagi eksport ishlab chikarish zonalar kiradi. 2 tipga offshor zonalar, 
―dpyuti fri‖ magazinlar kiradi. 

---

129