Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I


Download 4.69 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/204
Sana20.10.2023
Hajmi4.69 Mb.
#1713912
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   204
Bog'liq
Investitsiya va innovatsiyalar O\'quv qo\'llanma A B Bektemirov, N

 
 
9.1 – rasm. Qurilayotgan obektlarning harakteri va maqsadiga ko„ra 
tarmoqlarga bo„linishi 
Rasmda keltirilganidek, tarmoqlarga bo‗linish, o‗z navbatida, qurilishda 
ixtisoslashuvni chuqurlashtirish va qurilish quvvatlarini shakllantirishga xizmat qiladi 
hamda biror-bir tarmoq iqtisodiyotini rivojlantirish uchun kerak. Investitsiyalar 
kiritilishida va investitsion loyihalar ishlab chiqishda hamda tarmoq tahlilini amalga 
oshirishda yuqorida keltirilgan har bir tarmoq xususiyatlarini e‘tiborga olish talab 
etiladi. Qurilish majmuasining iqtisodiy samaradorligini aniqlash uchun moddiy-
texnika bazasini rivojlantirish va joylashtirish uchun qurilish hududi va joyini 
tanlashga ta‘sir qiluvchi barcha omillar va shartlarni miqdoriy ifodalashga imkon 
beradigan usullarga ega bo‗lish lozim. Bunday usullar tarkibiga ekonometrik 
modellarni kiritish lozim bo‗lib, u o‗zgaruvchan kattaliklarning berilgan chiziqli 
cheklashlarni va ushbu kattaliklarning maqsadli funksiyasini maksimallashtiruvchi 
yoki minimallashtiruvchi qiymatlari majmuasini topish talab qilinadigan ekstremal 
masalalarni yechishning nazariyasi va amaliyotini o‗zida birlashtiradi
81
.
Demak, qurilish tarmog‗ida investitsiyalardan foydalanish jarayonlarini chuqur 
o‗rganish uchun ham iqtisodiy ham ekonometrik tahlilini olib borish tadqiqot 
metodologiyasini tashkil etadi. 
80
Metodicheskiye rekomendatsiy po otsenke effektivnosti investitsionnix proyektov (vtoraya redaksiya) : ofitsialnoye 
izdaniye / Ministerstvo ekonomicheskogo razvitiya i torgovli Rossiyskoy Federatsii, Ministerstvo finansov Rossiyskoy 
Federatsii, Gosudarstvenniy komitet po stroitelstvu, arxitekture i jilishnoy politike. ; ruk. av!\ kol. : V.V. Kosov, V.N. 
Livshits, A.G. Shaxnazarov. M. : Ekonomika, 2000.
81
Bayxonov B.T O‗zbekiston iqtisodiyotida investitsiyalarning tarmoqlararo taqsimlanishini ekonometrik 
modellashtirish uslubiyotini takomillashtirish. Monografiya. // Toshkent: ―IQTISODIOT‖, 2017.-203 bet. 
QURILISH TARMOG‗INING QUYI TARMOQLARGA 
BO‗LINISHI 
Sanoat 
Transport
Madaniy – maishiy qurilish 
Qishloq xo‘jaligi 
Boshqalar
Uy – joy


194 
O‗zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan so‗ng kapital qurilish 
yangi dastur asosida davom ettirildi. Respublika iqtisodiyoti uchun muhim bo‗lgan 
avtomobil, oltin qazib olish, neft va boshqa sanoat tarmoqlarida yangi korxonalarni 
qurish boshlandi. Barcha viloyatlarda sanoat korxonalari, uy-joylar, madaniy-maishiy 
binolar, bozor va savdo rastalari, hammom, choyxona, shifoxona, mahalla markazlari, 
masjidlar qurildi, o‗nlab me‘moriy majmualar, tarixiy yodgorliklar, madrasalar
masjidlar ta‘mirlandi.
Bozor iqtisodiyotiga o‗tish davrida qurilish ishlari samaradorligini yanada 
oshirish maqsadida ayrim qurilish vazirliklari tugatilib, mulkchilikning turli 
shakllariga o‗tkazilgan ixtisoslashgan davlat konsernlari, kompaniyalar, davlat 
aksiyadorlik birlashmalari, uyushmalar tashkil etildi. Ularning eng yiriklari: 
―O‗zsanoatxo‗jalikqurilish‖ korporasiyasi, ―O‗zmontajmaxsusqurilish‖ uyushmasi, 
―O‗zdehqonchilik-qurilish‖, ―O‗zjamoaxo‗jalikqurilish‖ davlat shirkat birlashmalari
―Toshkentuyjoyinvestqurilish‖ korporasiyasi va boshqalardir. Suv xo‗jaligi va 
meliorativ ishlarni ―O‗zsuvqurilish‖ davlat konserni olib boradi. ―O‗ztransqurilish‖, 
―O‗zavtoyo‗l‖ konserni, Energetika va elektrlashtirish vazirligi ham qurilish ishlarini 
bajaradi. Qurilish amaliyotida mijoz odatda umumiy ishni bajaruvchi bir buyurtmachi 
bilan yakunlaydi, u ishlarning o‗z vaqtida va sifatli bajarilishi uchun hamda 
javobgarlikni muvofiqlashtirish majburiyatini oladi. Muayyan turdagi ishlarni 
bajarish uchun subpudratchi jalb qiladi. Bu esa o‗z navbatida shartnoma asosida 
qurilish tarmog‗iga investitsiya qilinish chora-tadbirlarini belgilaydi.
Qurilish sohasida olib borilgan islohotlar har yili amalga oshirilib unda o‗tgan 
yilda rejalashtirilgan ishlarning yakunlari va kelgusida qilinadigan vazifalar hamda 
ustuvor yo‗nalishlar belgilab olinadi. Jumladan, 2016 yilda bu sohada 384 ta 
ob‘ektning moddiy-texnika bazasini yanada rivojlantirish va mustahkamlash bo‗yicha 
qiymati 423 milliard so‗mlik ishlar amalga oshirildi, namunaviy loyihalar asosida 29 
ta yangi umumta‘lim maktablari barpo yetildi, 219 ta maktab rekonstruksiya qilinib, 
136 tasi kapital ta‘mirlandi. Ushbu sohada bunday ijobiy ishlarni ko‗plab keltirish 
mumkin.
Joriy yilning yanvar-mart oylarida O‗zbekiston Respublikasida jami 11 179,7 


195 
mlrd. so‗m qurilish ishlari bajarilgan bo‗lib, o‗sish sur‘ati o‗tgan yilning mos davriga 
nisbatan 105,9 foizni tashkil etdi. Joriy davrda jami qurilish ishlari hajmi tarkibida 
yirik qurilish tashkilotlari tomonidan qurilish ishlari hajmi 3 574,4 mlrd. so‗mni 
tashkil etdi. O‗tgan yilning mos davri bilan solishtirganda 11,4 foizga kam ishlar 
bajarilgan bo‗lib, jami qurilish ishlari hajmidagi ulushi o‗tgan yildagi ko‗rsatkich 
darajasidan 6,4 foizga kamaygan. Buning uchun esa albatta qurilish tarmoqlarida 
bajarilgan va bu sohada amalga oshirilayotgan islohotlarni tahlil qilish maqsadga 
muvofiqdir (9.1-jadval). 

Download 4.69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling