Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I

§ 5.5. Iqtisodiyotning xalqaro integratsiyasida xorijiy investitsiyalar ishtirokini 
oshirishda xalqaro moliyaviy institutlarning tutgan o„rni va ularning hamkorlik 
aloqalari 
Uzluksiz makroiqtisodiy barqarorlik, iqtisodiy o‗smishing yuqori sur‘atlarini 
ta‘minlash, tuzilmaviy o‗zgarishlarni izchil amalga oshirib borish, iqtisodiyotning 
tayanch va ijtimoiy infratuzilmalarini bosqichma-bosqich modernizatsiyalashtirib 
borishni ta‘minlashga qaratilgan O‗zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish 
bo‗yicha harakatlar strategiyasida xalqaro moliyaviy institutlar bilan hamkorlik 
ko‗lamining o‗sib borishiga zamin yaratmoqda. 
Xalqaro valyuta fondi (XVF) 1945 yilda tashkil etilgan va o‗sha 186 ta 
mamlakat a‘zo. XVFning maqsadi a‘zomamlakatlar valyuta-moliya siyosatini 
muvofiqlashtirish, to‗lov balansini tartibga solish va valyuta kursining barqarorligini 
qo‗llab-quvvatlash uchun qarz berish hisoblanadi. Buning uchun fond to‗lov 
balansida qiyinchiliklar sezayotgan o‗z a‘zolarini moliyalashtiradi, ularning xo‗jalik 
yuritish usullarini yaxshilashga qaratilgan texnik yordam ko‗rsatadi. Kreditlarni 
berish va qaytarish to‗lov balansi muammosining xususiyatlari hamda holatlariga 
bog‗liq tarzda farqlanadi (5.1 – jadvalga qaralsin).
5.1-jadval
XVF kreditlash shartlari
Kreditlash 
 mexanizmi 
To„lov
shartlari 
Muddati (yil hisobida) 
Eng uzoq 
muddat 
Kutilayotgan 
muddat 
Davriylik 
«Stend-bay» krediti 
Asosiy stavka + marja 
3,25-5 
2,25-4 
Har kvartalda 
Kengaytirilgan kreditlash Asosiy stavka + marja 
4,5-0 
4,5-7 
Har yarim yilda 
Qoplovchi moliyalash 
Asosiy stavka 
3,25-5 
2,25-4 
Har kvartalda 
Favqulodda yordam 
Asosiy stavka 
3,25-5 
— 
— 
Qo‗shimcha zaxiralarni 
qoplash 
Asosiy stavka + marja 
2,5-3 
2-2,5 
Har yarim yilda 
Kambag‗allikka qarshi va 
iqtisodiy o‗sishni qo‗llab-
quvvatlash 
Yillik 0,5% 
5,5-10 
- 
- 
Aytish joizki, hozirda XVF kreditlash siyosatining asosini “Stend-bay” 
kreditlar tashkil etadi. Bunday kredit to‗g‗risidagi shartnomaga asosan a‘zo 

---

107 
mamlakatlar to‗lov balansida qisqa muddatli muammolarni bartaraf etish uchun 
odatda 12 – 18 oyga belgilangan miqdorda kredit olish huquqiga ega bo‗ladilar.