Samarqand iqtisodiyot va servis instituti hudayberdiev umar

 
 
 

---

246 
17.6-jadval 
Transport turlari bo‘yicha yo‘lovchi aylanmasi ko‘rsatkichi dinamikasi 
 
 
Ko‘rsatkichlar 
 
 
2003 
 
 
2004 
 
 
2010 
2016 
2016 yil 
2003 yilga 
nisbatan 
% 
soni 
 
hissasi,% 
Yo‘lovchi aylanmasi 
mlrd. 
yo‘lovchi 
kishi/km:
shu jumladan: 
36,2 
40,1 
77,2 
110,8 
100,0 
306,0 
Temir 
yo‘l 
transportida 
2,1 
2,0 
2,9 
3,9 
3,5 
185,7 
Avtomobil 
transportida 
29,0 
32,5 
67,9 
99,7 
90,0 
343,8 
SHahar 
elektr 
transportida 
1,2 
1,0 
0,6 
0,8 
0,5 
41,6 
Havo transportida 
4,0 
4,5 
5,8 
6,7 
6,0 
167,5 
Transport turlari bo‘yicha yo‘lovchilar tashish tarkibiga e’tibor bersak, bu 
borada avtomobil transporti eng katta hissani, ya’ni 98,6 foizni tashkil etar ekan. 
Demak, asosan yo‘lovchilar avtomobil transporti bilan tashilar ekan. Lekin keyingi 
yillarda sifatli vagonlarning olib kelinishi, yo‘lovchi tashuvchi yangi liniyalarning 
ishga tushirilishi, havo transportida yangi laynerlarning ko‘payishi hamda yangi havo 
yo‘llarining ochilishi bu turdagi transportlarning ham yo‘lovchilarni tashishda yuqori 
sur’atlar bilan rivojlanishga imkoniyat yaratadi. 
Transportda yo‘lovchilarni tashish bilan bir vaqtda, ularni qancha masofaga olib 
borish ham muhim. SHuning uchun ham yo‘lovchilarning soni (mln. kishi) bilan bir 
vaqtda ularning qancha masofaga tashilganini ifodalovchi yo‘lovchi – aylanmasi 
muhim ko‘rsatkichdir. Bu ko‘rsatkichni Respublika miqyosida o‘rganganimizda 
yo‘lovchi tashish aylanmasi ushbu davrda 3 baravarga (306,0 %) o‘sganligini, ya’ni 
2003 yilda 36,2 mlrd. yo‘lovchi kishi/km bo‘lgan bo‘lsa, 2016 yilda 110,8 mlrd. 
yo‘lovchi kishi/kmga etganligini ko‘ramiz. 
Bu ko‘rsatkich bo‘yicha juda yuqori sur’atlar bilan avtomobil transporti 
rivojlangan (343,8 %), temir va havo yo‘llari transportlarida ham sezilarli rivojlanish 
bor (tegishli ravishda 185,7 % va 167,5 %). Ammo yuqoridagi aytilgan birinchi asosiy 
sabablarga ko‘ra shahar elektr transporti tarmoqlarida yo‘lovchi tashish aylanmasi 
kamaygan (41,7 %). 
Shuni ham ta’kidlash kerakki yo‘lovchi aylanmasi ko‘rsatkichi bo‘yicha ham 
avtomobil transporti eng katta hissani (90,0%) tashkil etsa ham temir va havo 
yo‘llarining hissasi ham yo‘lovchi tashish ko‘rsatkichiga qaraganda sezilarli 
darajadadir. 

---

247 
Agarda havo transportida yo‘lovchilar soni bo‘yicha tashish juda kichik hissani tashkil 
etsa, yo‘lovchi aylanmasida 6,0 %, temir yo‘llari ham yo‘lovchilar sonida umumiy 
yo‘lovchilar tashishning faqatgina 0,3 % ni tashkil etsa ham, yo‘lovchilar aylanmasida 
3,5 % ni (2016 yilda) tashkil etar ekan. Bu tushunarli xoldir, chunki temir va havo 
yo‘llari transportlari yo‘lovchilarni avtomobil transportiga nisbatan uzoq masofaga 
olib boradilar.