Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

 
Mahsulot 
Mahsulot birligini ishlab 
chiqarishga sarflangan 
vaqt, (soat) 
Joriy davrda ishlab 
chiqarilgan 
mahsulot,
(ming birlik) 
O‘tgan 
davr 
Joriy davr 
A 
2,5 
2,2 
1000 
B 
0,5 
0,4 
2500 
V 
3,2 
2,8 
500 
4 - Masala. Dehqon bozori bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar
berilgan: 
Mahsulot 
Sotilgan mahsulot 
miqdor (S) 
Tovarooborot (mln. 
so‘m) 
Turi 
Yanvar 
Fevral 
Yanvar 
Fevral 
Kartoshka 
120 
200 
30,0 
40,0 
Sabzi 
20 
30 
8,0 
9,0 
Lavlagi 
10 
15 
6,0 
6,5 
Hisoblang: 
1)
Tovarooborot fizik hajmi indeksini. 
2)
Baho indeksini. 
3)
Tovarooborot qiymati indeksini. 
4)
Baholarning o‘zgarishi natijasida aholi qilgan iqtisodi yoki zarari
mutloq miqdorini. 
 
5 - Masala. quyidagi ma’lumotlar berilgan: 
 
 
Mahsulot 
turi 
Ishlab chiqarishga 
sarflangan umumiy 
harajatlar, (ming 
so‘m) 
Tannarxning joriy 
yilda o‘tgan yilga 
nisbatan o‘zgarishi, 
(%)
 
O‘tgan
yil 
Joriy yil 
 
N 
13700 
13520 
-4,0 
A 
8200 
9030 
+2,0 
V 
9450 
9470 
-1,5 

---

162 
Hisoblang: 
a) Fizik hajm indeksini. 
b) Harajatlar indeksini. 
v) Tannarx indeksini. 
6 - Masala. Dehqon bozori bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar 
berilgan: 
Mahsulot 
Sentyabr oyidagi 
tovarooborot,
(ming so‘m) 
Iyunga nisbatan 
sentyabrda 
baholarning pasayishi, 
(%) 
Karam 
56,0 
7,2 
Piyoz 
51,0 
10,0 
Lavlagi 
10,5 
3,2 
Aniqlang: 
a) Baho indeksini; 
b) Fizik hajm indeksini, agar tovarooborot sentyabrda iyunga nisbatan 
52,0 % oshgan bo‘lsa. 
7-Masala.Ipak gazlamalar sotilishi to‘g‘risida quyidagi berilgan 
ma’lumotlar asosida aniqlang: 
a) Baho indeksini, agar tovarooborot 12% ga oshgan bo‘lsa. 
b) Fizik hajm indeksini.
Ipak 
gazlama 
turi 
O‘tgan davr 
tovarooboroti, (ming 
so‘m) 
Individual fizik 
hajm indeksi 
A 
8150 
0,98 
B 
10800 
1,0 
V 
12300 
0,96 
8 - Masala. quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Mahsulot 
turi 
Umumiy vaqt sarfi, 
(ming kishi soati) 
Individual mehnat 
unumdorligi 
indeksi 
 
O‘tgan 
davr 
Joriy davr 
 
Radio 
Televizor 
287,9 
415,6 
243,0 
418,8 
1,03 
1,05 

---

163 
Aniqlang: a) Mehnat unumdorligini indeksini;
b) Fizik hajm indeksini; 
9 - Masala. Uchta dehqon bozorlarida sotilgan qo‘y go‘shti 
miqdori va bahosi to‘g‘risida quyidagilar berilgan: 
 
Iyul 
Avgust 
Bozor 
1 kg 
bahosi, 
(ming 
so‘m) 
Sotildi, 
(S) 
1 kg bahosi, 
(ming so‘m) 
Sotildi,
(S) 
Oloy 
75,0 
10,7 
77,0 
11,2 
Farxod 
76,0 
8,1 
75,5 
7,5 
Eski Jo‘va 
73,0 
12,5 
74,0 
13,3 
Hisoblang: 
a) O‘zgaruvchan va o‘zgarmas tarkibli baho indeksini; 
b) Struktura siljish baho indeksini; 
10 - Masala. Agar mahsulot sotish hajmi joriy yilda o‘tgan yilga
nisbatan 25% oshsa va baholar 5% ga kamaysa, tovarooborot qanday 
o‘zgaradi? 
 
“Iqtisodiy indekslar” bobi bo‘yicha T E S T L A R 
1. Statistikada indekslar deb nimaga aytiladi? 
A. 
O‘zaro qo‘shib bo‘lmaydigan elementlardan tashkil topgan
turli to‘plamni solishtirish natijasida hosil bo‘ladigan umumlashtiruvchi 
ko‘rsatkichlar;
B. 
O‘zaro qo‘shib bo‘lmaydigan elementlardan tashkil topgan 
turli to‘plamni solishtirish natijasida hosil bo‘ladigan umumlashtiruvchi 
ko‘rsatkichga; 
C. 
Turli to‘plamlardan tashkil topgan ikkita to‘plamni o‘zaro 
solishtirish natijasida hosil bo‘lgan umumlashtiruvchi ko‘rsatkichga; 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri; 
 
2. O‘rganilayotgan ob’ektlarning harakteriga qarab, indekslar 
qanday turlarga bo‘linadi? 
A. 
Hajm indekslariga; 
B. 
Sifat indekslariga: 
C. 
Hajm va sifat indekslariga
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri 

---

164 
3. Hajm indekslariga qaysi indekslar misol bo‘la oladi? 
A. 
Sanoat, qishloq xo‘jaligi mahsuloti, tovar 
oboroti, fizik hajm, milliy daromad, iste’mol indekslari; 
B. 
Baho, tannarx, mexnat unumdorligi hosildorlik 
indekslari. 
C. 
Agregat va o‘rtacha indekslar. 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri. 
4. To‘plam indekslarini qamrab olishga qarab indekslar, 
qanday bo‘ladi? 
A. 
Alohida indekslar. 
B. 
Umumiy indekslar . 
C. 
Alohida va umumiy (guruhli) indekslar. 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri. 
5. Umumiy indekslar hisoblanish uslubiga qarab qanday 
indekslarga bo‘linadi? 
A. 
Agregat shaklidagi umumiy indekslarga . 
B. 
O‘rtacha va zanjirsimon indekslarga . 
C. 
Agregat shaklidagi va zanjirsimon indekslarga. 
D. 
Agregat shaklidagi va o‘rtacha indekslarga . 
6. Umumiy indekslarni asosiy shakli bo‘lib qaysi indeks 
hisoblanadi? 
A. 
Agregat indekslar . 
B. 
O‘rtacha indekslar. 
C. 
Zanjirsimon indekslar. 
D. 
Bazis indekslari. 
 
7. Narx o‘zgarishi hisobiga tejalgan (oshiqcha harakat qilingan) 
summa qanday hisoblanadi? 
A. 
Narx indeksining mahrajidan sur’ati chegirib tashlash yo‘li 
bilan. 
B. 
Narx indeksining sur’atidan mahraji chegirib tashlash yo‘li 
bilan. 
C. 
Fizik hajm indeksining mahrajidan sur’ati ayirib tashlash 
yo‘li bilan. 
D. 
Fizik hajm indeksining sur’atidan mahraji ayirib tashlash 
yo‘li bilan. 
 

---

165 
8. Tovar oborotining qiymati hisobot davriga kelib, o‘tgan 
davrga nisbatan 2520 so‘mga oshdi, uning qiymati narxlarning 
oshishi hisobiga 1100 so‘mga oshganligi ma’lum bo‘lsa, ikkinchi