Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

omilning ta’siri qanday bo‘lgan? 
A. 
Fizik hajm hisobidan 1420 so‘mga oshgan. 
B. 
Narx hisobidan 1100 so‘mga oshgan. 
C. 
Boshqa hech qanday omil ta’sir etmagan. 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri. 
 
9. O‘rta gormonik narx indeksi qaysi formula yordamida 
hisoblanadi? 
A. 
1) 


=
p
р
i
q
P
q
P
J
1
1
1
1
B. 
2) 


=
0
0
0
0
P
q
P
q
i
J
q
р
C. 
3) 


=
1
0
1
1
q
P
q
P
J
р
D. 
4) 


=
0
0
0
1
P
q
P
q
J
р
10. Indekslar o‘rtasida qanday bog‘lanish mavjud? 
A. 
Zanjirsimon indekslarning o‘zaro nisbati bazis indekslarni 
hosil qiladi. 
B. 
Zanjirsimon indekslarning o‘zaro ko‘paytmasi bazis 
indekslarini hosil qiladi. 
C. 
Bazis indekslarinio‘zaro ko‘paytmasi zanjir indekslarini hosil 
qiladi. 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri . 
 
 

---

166 
II BO’LIM. IQTISODIY STATISTIKA 
X BOB. AHOLI STATISTIKASI 
10.1. Aholi soni va ularning o‘rtachasini hisoblash 
 
Jamiyat – mahsulot ishlab chiqaruvchilar va iste’mol qiluvchilar 
ya’ni aholi soni va tarkibiga bog‘liq. O‘zbekiston aholisi yildan – yilga 
yuqori sur’atlar bilan o‘sib bormoqda. Aholi soni va tarkibini 
o‘rganishning asosiy usuli ro‘yxatga olishdir. Aholini ro‘yxatga olish 
ularni bir vaqtda yoppasiga (to‘liq) kuzatish usuli bo‘lib, natijada 
aholining soni, ularning jinsi, yoshi, millati, ma’lumoti va boshqa 
xususiyatlari bo‘yicha tarkibini aniqlashga imkoniyat yaratadi. 
Aholini ruyxatdan o‘tkazish – ularning har birini hisobga olish 
bo‘lib, juda katta kuch va mablag‘, hamda tayyorgarlikni talab etadi. 
Shuning uchun ham aholini ro‘yxatga olish ma’lum muddatlarda, 
ko‘pincha hukumat qarorlariga asosan o‘tkaziladi. Sobiq SSSR paytida 
aholi ro‘yxati bir necha bor o‘tkazilgan. Aholi ro‘yxati keyingi yillarda 
1970 yil 15 yanvar, 1979 yillarda bo‘lib o‘tgan, O‘zbekistonda oxirgi 
marta aholini ro‘yxatga olish 1989 yil bo‘lgan edi.
2011-yil aprel oyida aholi soni tanlab kuzatish yo’li bilan 
aniqlandi. Respublika aholisi yildan – yilga yuqori sur’atlar bilan 
ko‘paymoqda. 2000-yilda Respublikamiz aholisi 24487.7 ming kishini 
tashkil etgan bo’lsa, bu ko’rsatkich 2021-yilga kelib 34558,9 ming 
kishini tashkil etgan. 
O‘zbekiston aholisining yuqori sur’atlar bilan ko‘payishiga 
to‘g‘ilishning yuqoriligi, o‘limning kamayganligi, nikohning ko‘pligi, 
oilaning mustahkamligi kabi omillar ta’sir qiladi. 
Aholining sonini hisoblashda va ro‘yxatga olish jarayonida
doimiy va mavjud aholi, vaqtincha yo‘qlar va vaqtincha yashovchilar 
sonini hisobga olish zarur.