Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

1-rasm. Qishki qovun navlarini omborxonalarda osib saqlash. 
Qovun 
saqlanadigan 
to’rxaltalarni tayyorlash uchun ip yigirish 
korxonalarining chiqindilaridan foydalaniladi. Har bir to’rxalta kamida besh yil 
xizmat qiladi. 
Qovunni stellajlarda uzoq muddat saqlash uchun mevalar poxol, payraxa, 
qovg’adan diametri 18 - 20 sm va balandligi 6 - 8 sm qilib yasaladigan 
chambaraklarga meva bandini pastga qaratib, tik holda terib chiqiladi, 
chambaraklarni bir necha yil davomida ishlatish mumkin. Qovun ba’zan 
chambaraklarga emas, balki to’kib qo’yilgan don yoki qum ustiga tik qilib terilgan 
holda ham saqlanadi. 
Qovunni uzoq muddat saqlashga oid horijiy tajribalardan Turkmanistonda 
qo’llaniladigan usul diqqatga sazovordir, bunda qovun qattiq tortilgan yirik ko’zli 
to’r stellajlarda qovg’a chambaraklari ustiga terib qo’yib saqlanadi. 
Tarvuz. Tarvuz qobig’ining qattiqligi uni mexanik shikastlanishdan saqlaydi 
va uzoq muddatga saqlanishini ta’minlaydi. 
Saqlanadigan tarvuz pishish davrining boshlang’ich qismida yig’ishtirib 
olinadi. Bunda tarvuz navga xos kattalikka va urug’i navga xos ranga kirganda 
dumchasi bilan birga uziladi. 
Tarvuzni yuklash oldidan vaqtincha 0,75 m balandlikkacha uyib saqlash 
mumkin. Ularni konteyner yoki tagiga to’shama va orasiga poxol solib ikki qator 
qilib terib avtomashinada tashiladi. 
Tarvuzni pishmasdan yoki pishib o’tib ketgan paytlarda uzib olish tavsiya 
qilinmaydi. 
Uni chiptaga bog’lab va to’rlarga solib osib saqlanishi mumkin. Bunda 
o’rtacha kattalikdagi tarvuzlar tanlab olinadi. Tarvuz tara usulida tagiga to’shama 
solingan katak yashiklarga bir qavat terib ham saqlanadi. Tagiga poxol yoki 
payraxa solingan stellajlardan ham foydalanish mumkin. Tarvuzni uzoq muddat 
maxsus omborlarda saqlasa ham bo’ladi. 
Tarvuzlarni saqlashda havo harorati 5 - 7°C va namligi 80 - 85% bo’lishi 
tavsiya qilinadi. Bunday muhitda tarvuzni uch oygacha va undan ko’proq muddat 

---

51 
saqlash mumkin. Omborlardagi tarvuzning holati muntazam ravishda kuzatilib 
boriladi. 
Poliz mahsulotlarini, xususan tarvuzni sabzavot va kartoshka bilan birga bir 
omborda saqlash mumkin emas. 
Qovoq. Qovoqning saqlanadigan navlari juda qattiq bo’lib, ular uncha katta 
bo’lmay, og’irroq bo’ladi. Saqlashning dastlabki davrida unda kraxmal moddasi 
ko’p bo’ladi, 2-3 oydan so’ng kraxmal eruvchan qand moddalariga aylanadi va 
natijada uning ta’mi va oziqaviylik qimmati oshadi. 
Pishgan qovoq qattiq bo’lib, navga xos rangga kiradi va meva bandi qurib 
burishib qoladi. 
Saqlashga yaxshi pishgan, shikastlanmagan, kasallik hamda zararkunandalar 
bilan zararlanmaganlari saralanadi. Qovoqni vaqtincha ayvonga tagiga somon yoki 
boshqa to’shama to’shab, ikki-uch qavat qilib joylashtiriladi va ustiga somon, xas 
tashlab qo’yiladi. Uzoq muddatga saqlanadigan qovoq quyoshda 5 - 7 kun 
qoldiriladi. 
Qovoq tarkibida suv mikroi ko’p bo’lganligi sababli, uni saqlashda suvning ko’p 
yo’qotilishi sifatining pasayishiga olib keladi (Q5, X1, X2). 
Qovoqni saqlashda har bir qator terilgandan so’ng albatta somon yoki xas 
to’shalishi uning shikastlanishining oldini oladi. Qovoq stellajlarda saqlanadi, 
tagiga to’shama solib yassi navlarining meva bandi yuqoriga qaratib qo’yiladi. 
Saqlash omborlarida havoning harorati 1 - 14°C va namligi 70% ga yaqin bo’lishi 
lozim. Qovoqni saqlash uchun sovuq va nam xonalardan foydalanish tavsiya 
qilinmaydi.