Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Katta-kichikligi. Albatta ayrim meva-sabzavotlarning katta-kichikligiga baho 
berilayotganda qiyinchiliklar tug'iladi, bunday mahsulotlarga asosan murakkab 
geometrik shakli yoki uzunchoq, diametrli, o'qli simmetriyasi buzilgan meva-
sabzavotlar kiradi: masalan, kartoshkaning tuganaklari, ayrim ildizmevalar, piyoz, 
anjir, patisson, baqlajon, nok va boshqalar. 
Ranggi. Meva va sabzavotlarning ranggi bu ularni sifatini eng asosiy saqlashdan 
biridir. Bu ko'rsatkichga qarab, mah-sulotning pishgan-pishmaganligini, tashqi 
qiyofasi oftobda kuygan-kuymaganligi aniqlanadi. Lekin rangni aniq bilish qiyin, 
masalan birgina oq rangni o'zi DASTda bir necha xilga bo'linadi. Shuning uchun 
hozir rangni aniq ajralishi uchun fotometrik usul yoki maxsus Bondarsev jadvali 
aniqlashda yordam beradi. 
Mahsulot hajmini aniqlash. Buni aniqlash uchun menzur-kalar yoki shisha 
idishlar kerak bo'ladi. Mahsulotga to'lib turadi-gan mikroda suv solinadi, keyin 
unga mahsulotning o'rtacha namu-nasi joylanadi, ma'lumki suvni sathi ma'lum 
belgigacha ko'tari-ladi, mana shu ko'tarilgan bo'lim meva hajmi deb hisoblanadi, 
ya'ni meva solingandan keyingi shkala ko'rsatgichidan dastlabki shkala ko'rsatkichi 
ayirib tashlanadi (9-rasm). 
Og'irligini aniqlash. Meva-sabzavot va uzumlarning og'irligini aniqlash uchun 
albatta torozi kerak bo'ladi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, buning eng yaxshisi 
pochta torozisidir. Unda faqatgina kilogramm emas, garmmlar ham yaqqol ko'rinib 
turadi. Shuni aytish kerakki, meva og'irligini aniq bilish uchun qanchalik ko'p 
mikroda meva yoki sabzavot bo'lsa, shunchalik aniq ko'rsatkichga ega bo'lamiz. 

---

47 
Undan tashqari shu ko'rsatkichga ega bo'lish uchun bir tortish varianti 3 marta 
qaytarilishi kerak. 
1-rasm. Meva hajmini ko'tarilgan suv sathi bo'yicha aniqlash