Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Mevalarni yig’ib terib olish uchun zarur inventarlar mikroini hisoblash
Zarur inventar 
Yozgi navlar 
5/VI-10/VII 
Kuzgi navlar 
10/VII-20/VIII 
Qishki navlar 
10/VIII-10/IX 
Jam
i 
ter
imc
h
il
ar
g
a 
bir 
terimchi
ga, dona 
hamma
terimchi
ga 
bir 
terimchi
ga, dona 
hamma
terimchi
ga 
bir 
terimchi
ga, dona 
hamma
terimchi
ga 
Chelak (savat) 
2 
58 
Oborot qutilar 
14 
406 
Narvonlar 
2 
58 
Ilgaklar 
2 
58 
Arqon (metr) 
2 
58 

---

54 
 
 
 
3-vazifa. Agar joylashtirish bostirmasiga 12 kun davomida 1200 tonna olma 
keltirilgan, shu mevalarni tartibga keltirish uchun ishchi kuchini aniqlang: 
Jami ishchilar mikroi, ya’ni 3-vazifa quyidagi tartibda bajariladi: 
Bajariladigan asosiy ishlar bo’yicha bir kunda keladigan mahsulot mikroi 
aniqlanadi:
1. 1200 t : 12 kunga = 100 t yoki 1000 sentnerni tashkil etadi. 
Javob 3-jadvalning 2-katagiga yoziladi. So’ngra jadvalning 3-ustunida berilgan ish 
me’yori bo’yicha kundalik ishchi va jami ish muddatida ishlaydigan ishchilar soni 
har bir ish bo’yicha aniqlab chiqiladi 
2-jadval 
Mevalarni joylash uchun zarur ishchilar sonini hisoblash
Bajariladigan ishlar 
Kundalik 
ishlanadigan 
mahsulot mikroi, 
s 
Bir kunlik 
ishlab 
chiqarish 
mikroi, s 
Zurur ishchilar mikroi 
kundalik 
odam 
jami ish 
muddatiga 
odam 
Tokchalarga terish 
1000 
20 
50 
50 
Navlarga ajratish 
1000 
5 
Yiriklikka ajratish 
1000 
7 
Joylashtirish 
1000 
5 
Yashiklarni yopish 
1000 
20 
Taxlash 
1000 
30 
Belgilash 
1000 
30 
 
2. Birinchi ishlar bo’yicha ishchilar aniqlangandan keyin, ular jamlanib 
umumiy ishchilar mikroi aniqlanadi. Shularga yana qo’shimcha joylashtirish 
bostirmasi mudiri, katta joylashtiruvchi, torozibon, farrosh va qorovul qo’shiladi. 
 
4-vazifa. 1000 tonna olmani joylashtirish uchun zarur mikrodagi quti va 
boshqa materiallarni aniqlang. Buning uchun quyidagi 4-jadvalda bir yashik uchun 
sarflanadigan materiallar berilgan bo’lib, talabalar 1000 t yoki o’qituvchi 
ko’rsatmasi bo’yicha boshqa mikrodagi mevaga zarur materiallar va yashiklar 
sonini hisoblab jadvalning keyingi ustunlarini to’ldiradi: 
Xo’jaliklarda ishni rejaga binoan olib borishga asoslangan. Kerakli idish va 
materiallarni keltirish, asbob-uskunalarni hisoblab qo’yish, meva tashish uchun 
transport vositalarini belgilash, hosilni yig’ib olish va sotish uchun ishchi kuchi va 
mutaxassislarga bo’lgan talabni aniqlash uchun etishtirilgan hosilni oldindan 
chamalab chiqish ham taqozo etiladi. 
1-jadval 
Mevalarni joylashtirish uchun zarur qutilar mikroini hisoblash 
Yashik va 
materiallar nomi 
Bir yashikka 
sarflanadigan 
mikro 
Joylashtiriladigan 
yashiklar mikroi, 
dona 
Materiallarning 
umumiy sarfi 
Yashik hajmi 25 kg 
- 
Meva payraxasi, g 
200 

---

55 
O’rash qog’ozi, g 
300 
Mix, g 
100 
Yorliq, dona 
1 
Meva va uzumlar tez buziladigan mahsulotlar bo’lib, uzoq turib qolganda 
hosilning ta’mi buziladi. Mevalarning biologik xususiyatlari ularni qisqa vaqt ichida 
yig’ib olishni talab qiladi. Shuning uchun, mevalarni yig’ishdan oldin puxta 
tayyorgarlik ko’rish zarur. 
Hosil qo’lda teriladi. Daraxtlarni silkitib, qoqib tushirish qat’iy man etiladi. 
Bandi bilan birga teriladi. Urug’li mevalarni terishda mevaning pastki tomonidan 
ko’rsatgich barmoq bilan meva bandining shoxchasiga tutashgan joyini ushlab, 
so’ngra ikkinchi qo’l bilan shoxcha mahkam ushlanadi va bandini barmoq bilan 
salgina bosib, hosil shoxchadan engil ajraladi. 
Danaklilarni terishda bir qo’l bilan meva uziladi. Hosilni avval erga 
to’kilganlari, so’ngra pastki shoxdagilar teriladi. Terish asta-sekin daraxtning 
yuqori shoxlariga qarab ko’chadi.
Hosilni joylash. Mevalar o’z idishiga to’g’ri qatorlab, to’rt-burchak usulida, 
diagonal shaklida va to’kma holda joylanadi. 
1-rasm. Mevalarni idishlarga joylash usullari. 
Saralash va joylash. Bu ishlar mevalarni tovar holatga keltirishdagi asosiy 
ishlar hisoblanadi. Ular dalada – ochiq erda, bostirma ostida yoki omborxona 
hovlisi va maxsus ajratilgan xonalarda amalga oshiriladi. Saralash va joylash 
mas’uliyatli ishlardan biri bo’lib, mevalarning uzoq va sifatli saqlanishi bevosita 
mana shu tadbirga bog’liqdir (A1, Q5, X1, X2).