Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Uzum, meva, rezavor meva va sabzavotlarni tashish va saqlashda turli 
qutilardan foydalanish. Olmaning saqlashga chidamliligi uni saqlashda pishib 
etilish xususiyati bilan aniqlanadi. Olmaning ertapishar navlari kam muddatga, 

---

7 
kechki navlari esa 7-8 oygacha saqlanishi mumkin. Olma saqlash uchun 
yashiklarga joylashtiriladi. Bunda olma qog’ozga o’ralsa yaxshi saqlanadi. Olma 
yashiklarga joylashtirilganda ular orasiga qog’oz yoki qirindi solinsa ham bo’ladi. 
Olma solingan yashiklar taxlarga shaxmat usulida uchtadan va juft-juft qilib 
joylashtiriladi. Taxlarga navi, sorti, sifati, katta-kichikligi bir xil bo’lgan mahsulot 
joylangan yashiklar terib qo’yiladi. Shuni ta’kidlab o’tish kerakki, uncha 
pishmagan olma past haroratda pishib etilmaydi, aks holda ular qattiqlashib, ta’mi 
va xushbo’yligi o’zgarmaydi. Shu sababli, omborda havoning haroratini olmaning 
pishganligiga qarab o’zgartirib turish lozim. 
Oliy va birinchi navli olmalar uzoq muddatga, ikkinchi va uchinchi navli 
olmalar 2-3 oy saqlashga qo’yiladi. Ular yashik, karton quti va konteynerlarda 
saqlanadi. Mevalarni konteynerlarda saqlash omborning 1 m
3
hajmidan samarali 
foydalanishni ta’minlaydi. Bunda 1 m
3
foydali hajmda mevalar yashiklarda 
saqlanganda uning zichligi 250-300 kilogramm, konteynerlarda 400 kilogrammni 
tashkil qiladi. 
Olmani saqlashda ularni polietilen plyonkalarga joylashtirish keng 
qo’llanilmoqda. Bunda sig’imi 1-3 kilogramm polietilen xaltachalardan 
foydalaniladi. Bunday xaltachalar ichida 1,5-2 oy ichida kislorodning mikroi 14-
16% ga, karbonat angidrid esa 5-7% ga etadi. 
Polietilen xaltachalarni omborga joylashtirgach, ularning og’zi ikki-uch kun 
ochib qo’yiladi olma sovitilgandan so’ng ularning og’zi yopiladi. Polietilen 
xaltachalar konteynerlarga joylashtirilgan holda omborlarga joylashtiriladi. 
Olmani saqlashda polietilendan yasalgan konteynerlardan foydalanish yaxshi 
samara beradi. Bunda 600-800 kg meva sig’adigan konteynerlar qo’llaniladi. 
Polietilendan yasalgan konteynerlarga gaz muhitini boshqarish uchun maxsus 
tuynuklar qo’yiladi. 
Nok odatda pishib etilish oldidan uzilib, toza va quruq yashiklarga 
joylashtiriladi. Yashiklar tagiga qog’oz yoyib qo’yiladi, qog’ozning ikkinchi uchi 
nokning ustiga yopiladi. Qog’oz ustiga qirindi sepiladi yoki karton yopiladi. Nokni 
shaxmat usulida joylashtirib qator orasiga qirindi sepish ham mumkin. Yashiklar 
xuddi olma singari taxt qilib qo’yiladi. 
Gaz muhiti boshqarilib turiladigan omborlarda nok 300-350 kilogrammli 
konteynerlarda saqlanadi. 
Behi saqlash uchun yashiklarga joylashtirilganda tagiga kog’oz to’shaladi va 
oralariga qirindi solinadi. Behi 35 kg yashiklarga yoki konteynerlarga (gaz muhiti 
boshqariladigan omborlarda) joylashtiriladi. 
Danakli mevalarni saqlash. Danakli mevalarning saqlashga chidamliligi past 
bo’lib, ular o’zidan suvni tez yo’qotib, so’liydi, shu bilan birga kasalliklarga tez 
chalinadi. 
Yirik va o’rtacha kattalikdagi o’riklar to’g’ri qatorlarga terilib, maydalari esa 
to’kma qilib yashiklarga joylanadi. Yashik tagiga qirindi solinadi va ustiga qog’oz 
to’shaladi uning ustiga ham qirindi sepiladi. 
Olxo’rini saqlash uchun yashiklarga to’g’ri qator qilib joylashtiriladi. Mayda 
olxo’ri yashikka to’kma qilib solinadi. Olxo’ri harorati 0-1S, nisbiy namligi 90-

---

8 
95% bo’lgan omborlarda saqlanadi. 1S haroratda saqlanganda ma’lum vaqtdan 
keyin uning eti qorayadi. 
Polietilen xaltachalarda -1S haroratda 2-3 oy saqlash mumkin. 
Sanoatda №1 nomi bilan ataluvchi yashikning sig’imi 8 kg. Yashiklar 
taxlanadigan yashikning uzunligi 1,2 m, eni 0,8 m. Yashiklarni taxlash balandligi 
3-4 m, ya’ni bitta taglika 16-20 dona yashik taxlanadi. Omborning foydalanish 
koeffisienti 85%. 
Sabzavot va mevalar doimiy omborlarda xirmonlarda to’kma holda, 
konteynerlarda, yog’och yashiklarda yoki qoplarda saqlanadi (1-rasm). 
1 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
3 
 
1-rasm. Sabzavot va mevalar saqlanadigan idishlar: 
1-qop; 2-yashik; 3-konteyner. 
Sitrus mevalar 20 kilogrammli yashiklarga shaxmat yoki diagonal usulda 
teriladi. Har bir meva yupqa qog’ozga o’raladi. O’rov qog’oziga 1 mg difenil 
eritmasi shimdirilsa, meva yaxshi saqlanadi. 
Uzumni polietilen plenka materiallaridan tayyorlangan qoplarda saqlash ham 
yaxshi natija beradi. Oz mikrodagi uzumni sun’iy sovutish qo’llanilmaydigan 
erto’lalarda saqlasa bo’ladi.