Sanaat geografiyasi pa’ninin’ obekti ha’m predmeti joba

Tog’ay, ag’ashtı qayta islew ha’m tsellyuloza qag’az sanaatın jaylastırıwda o’zine ta’n bolıp, ko’pshilik jag’dayda tog’aylarg’a jaqın jaylastıradı, sebebi 40%-ke shamalas ag’ash (puta, shaxları) shıg’ındıg’a aylanadı. Tsellyuloza-qag’az islep shıg’arıw tiykarınan to’mendegishe jaylastırıladı:
Shiyki zat rayonında, ag’ash ag’ızıwshı da’ryalardın’ temir jollar menen kesilisken jerinde, da’ryalardın’ quyılıw bo’liminde. Bul jerde tiykarg’ı faktor sıpatında transport ha’m geografiyalıq jaylasqan orın u’lken a’himiyetke iye.
Joqarıdag’ı bag’darlar boyınsha tsellyuloza-qag’az sanaatının’ jaylasıwın Rossiya Federatsiyası mısalında ko’remiz. Ma’selen, Krasnoyarsk, Perm, Arxangelsk ha’m t.b. qalalar tsellyuloza-qag’az sanaatı oraylarına aylang’an. Bul tarawg’a mebel islep shıg’arıw, qag’az, sport buyımları, temir jollar u’shın shpallar, ag’ash, gidroliz o’ndiriw ha’m t.b. tarawlar kiredi. Bul ka’rxanalardın’ jaylastırılıwında shiyki zat, transport ta’repinen qolaylılıg’ıg’ı, suw, tutınıwshı faktorlarda itibarg’a alınadı.
Qurılıs sanaatı basqa tarawlarg’a salıstırg’anda tez rawajlanıwı lazım, sebebi basqa sanaat tarawların jaylastırıw qurılıs materialları menen (gerbish, tsement, cherepitsa, shifer) tikkeley baylanıslı. O’zbekstanda Bekabad, Nawayı, Qubasay, Axangaran, No’kis tiykarg’ı tsement orayları esaplanadı. Sebebi, tsement islep shıg’ıw ushın bul aymaqlarda shiyki zat (mergel, ha’k tas) ko’p esaplanadı. Bunnan tısqarı tsement islep shıg’arıw qara ha’m ren’li metallurgiya oraylarında da aymaqlıq kompleks formasında qa’liplesedi. Bul jerde domna pechleri shıg’ındısı shlak ha’m alyuminiy sanaatına tiyisli glinazyom zavodları shıg’ındıları isletiledi.
Temir-beton o’nimleri ha’m qurılmaların jaylastırıw tutınıwshı faktorı arqalı sho’lkemlestiriledi. Sonlıqtan da bul o’nimlerdin’ geografiyası ken’ bolıp, bunday ka’rxanalar barlıq u’lken qalalarda rawajlang’an.
Jen’il sanaattı aymaqlıq sho’lkemlestiriwde shiyki zat, miynet resursı ha’m tutınıwshı faktorları jetekshi orın tutadı. Ma’selen, paxta tazalaw ha’m pilleshilik zavodları, ju’n ha’m terini qayta islew tikkeley shiyki zat rayonlarında jaylastırıladı. Sebebi olardan alınatug’ın o’nim birligine ju’da’ ko’p shiyki zat sarıplanadı.
Toqımashılıq, bılg’arı, tigiwshilik, trikotaj, gilem islep shıg’arıw miynetti ko’p talap etkeni ushın u’lken ha’m kishi qalalarda qurıladı. Sonın’ menen birge, toqımashılıq ka’rxanaları awır sanaat oraylarında hayallar miynetinen paydalanıw maqsetinde de jaylastırıladı.
Bul sanaatta miynet resurslarının’ ko’plep talap etiliwi natiyjesinde o’ndiris tiykarınan tutınıw rayonlarında jaylastırıladı. Sebebi xalıq jen’il sanaat o’nimlerinin’ tutınıwshısı esaplanadı.