Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Hisoblash:
Termopsis o‘ti (1 : 400) – 0,5 g
1–400
x - 200
x = 
200 1 = 0,5г
400
Xlorid kislota eritmasi (1 : 10) – 0,9 ml (18 tomchi)
alk. DF X buyicha 1,5%
1,5 – 100
x – 0,5 x = 0,0075 g (alkaloid)
0,83 – 100
0,0075 – x x = 0,9 ml (18tomchi)
Tozalangan suv – 200 ml
Um. hajmi – 204 ml
Termopsiso‘titarkibida alkaloid bo‘lib, kuchli ta‘sir etuvchi dorivor o‘simliklar guruhiga 
kiradi. DF X ko‘rsatmasiga binoan 1,5% alkaloid saqlaydi. Shifokor ko‘rsatmasi bo‘lmaganda

---

1 : 400 nisbatda damlama tayyorlanadi.
Tayyorlash: Infundir stakaniga 0,5 g, 5 mm gacha maydalangan termopsiso‘tisolinadi.
Ustiga 200 ml tozalangan suv va 0,9 ml (18 tomchi) 1 : 10 nisbatdagi xlorid kislota eritmasi 
qo‘shiladi, so‘ngra qaynab turgan infundir apparatida 15 daqiqa damlab quyiladi, vaqti - vaqti 
bilan aralashtirib turiladi. Keyin 45 daqiqa xona haroratida sovutiladi. Ikki qavatli dokadan 
o‘tkazib, qoldiq siqiladi. Damlama hajmi 200 ml ga yetkaziladi. ―Ichish uchun‖ yoki 
―Mikstura‖, ―Salqin joyda saqlansin‖, ―Ishlatishdan oldin chayqatilsin‖ yorligi bilan jihozlab 
bemorga beriladi.
Yurak glikozidlari saqlovchi o‘simliklardan ajratma tayyorlash 
Rp.: Jnfusi rhizoma et radicibus Valerianae ex 6,0 — 100,0
D.S.
Ko‘rsatilgan miqdordagi damlama yoki qaynatma olish uchun kerak bo‘lgan suv miqdorini 
topish uchun o‘simlik xom ashyosi gramm miqdorini suv shimish koeffitsientiga ko‘paytirib, 
dorixatda ko‘rsatilgan suv miqdoriga qo‘shish kerak. Masalan: yuqoridagi dorixat uchun: 100 q 
(2,9 * 6) = 100 q 17,4 = 117,4 ml suv. Bu erda 2,9 valeriana ildizining suv shimish koeffitsienti.
Tarkibida yurak glikozidlari yoki alkaloid saqlagan xom ashyodan damlama 
tayyorlanganda qo‘llaniladigan o‘simlik qismida belgilangan miqdorda alkaloid bo‘lishi va yoki 
belgilangan biologik ta‘sirga ega bo‘lishi kerak.
Xom ashyo tarkibidagi alkaloid miqdori yoki biologik ta‘sir darajasi belgilangan 
miqdordan yuqori bo‘lsa, uni miqdori quyidagi hisob bo‘yicha olinadi.
X — dorivor o‘simlikni xom ashyosidan olish kerak bo‘lgan miqdori; 
A — dorivor o‘simlik xom ashyosini yozilgan miqdori;
B — aniqlangan alkaloid yoki biologik ta‘sir darajasi miqdori;
V — xom ashyo tarkibidagi glikozid va alkaloidlarni standart miqdori;
Xom ashyo tarkibidagi glikozid yoki alkaloid miqdori belgilangandan kam. VIII DF 
damlamalar — xom ashyoga sovuq suv solib qaynab turgan suv hammomida 15 min damlash 
bilan tayyorlangan bu usul XI DF da ham qabul qilingan, 15 min qizdirish umuman kam 
hisoblanadi, chunki bunda xom ashyo endigina yumshab, ta‘sir etuvchi moddalar qisman ajragan 
bo‘ladi. Ajratmaning harorati asta-sekin ko‘tarilib borgani uchun proteinlar, elimli va pektin 
moddalar ham bo‘kmasdan eritmaga o‘tad
33
i.
Rp.: Infusi herbae Adonis vernalis 90 ml
Natrii bromidi 2,0
Tincturae Valerianae 3ml
M.D.S.. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin.