Segmentar hisoboti

hududiy segmentlar bo‘yicha taqdim etish hisoboti

(ming pul birligida)

T.r.	Ko‘rsatkichlar	Segmentlar joylashgan hududlar				Taqsimlanmagan		Jami
		O‘zbekiston	Belorussiya	Ukraina
1	Sotishdan tushgan tushum shundan: -tashqi mijozlardan - boshqa segmentlardan	4300 4300 -	3560 3560 -	3830 3830 -	- - -		11 690 11 690 -
2	Xarajatlar	3332	2807	3161	-		9300
3	Moliyaviy natija	968	753	669	-		2390
4	Majburiyatlar	60	170	310	730		1270
5	Aktivlari hajmi	400	620	850	210		2080
6	Harid qilingan aktivlarning balans qiymati:
	-asosiy vositalar -nomoddiy aktivlar	- 10	50 -	- -	- -		50 10
7	Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarga hisoblangan amortizatsiya	3	2	1	-		6
8	Holdingning ma’muriy-boshqaruv xarajatlari	-	-	-	-		1489
9	Holdingning asosiy faoliyatdan olingan daromadi	-	-	-	-		901
10	Favqulodda foyda	-	-	-	-		-
11	Daromad solig‘i	-	-	-	-		216
12	Sof foyda	-	-	-	-		685

• 
  tashqi xaridorlarga sotuvdan tushgan tushum miqdori;
  
• 
  aktivlarining balans qiymati;
  
• 
  asosiy vositalar hamda nomoddiy aktivlarga sarflangan kapital quyilmalar miqdori.
  

Jahon amaliyotida tashqi foydalanuvchilar uchun segmentar hisobotni tuzishni tartibga soladigan muhim va asosiy hujjat, bu moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlardagi 14-sonli “Segmentar hisobot”dir. Ana shu standart asosida bozor munosabatlari rivojlangan barcha mamlakatlarda segmentlar bo‘yicha hisobot tuziladi. Mamlakatimizda ham buxgalteriya hisobi amaliyoti xalqaro andozalarga muvofiq tashkil qilib borilmoqda. MHXSning 14-sonli standarti tamoyillari asosida tuzilgan segmentar hisobot turli geografik hududlarda mahsulot ishlab chiqaradigan, ishlar bajaradigan va xizmatlar ko‘rsatadigan xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyati to‘g‘risida barcha tashqi foydalanuvchilar uchun kerak bo‘ladigan moliyaviy hisobotlarni taqdim eta oladi va u xo‘jalik yurituvchi subyektlar:

• 
  va uning segmentlari ko‘rsatkichlarini yaxshi tushinib olish, shuningdek oldingi davrlari ko‘rsatkichlari bilan solishtirish;
  
• 
  segmentlar foydasini, shuningdek risklarini baholash;
  
• 
  to‘liq va uning har bir segmentlari bo‘yicha har tomonlama asoslangan tarzdagi alohida qarorlar chiqarishi imkoniyatini yaratadi.
  

Segmentar hisobotni shakllantirishda quyidagi qoidalar e’tiborga olinishi kerak:

• 
  hisobotning qaysi tamoyil asosida shakllantirilishi aniq belgilanishi lozim, ya’ni uning asosiga mas’uliyat markazlaridan qaysi biri tanlanishi (ishlab chiqarish, xarajat, foyda, investitsiya va sh.k.);
  
• 
  mahsulotni sotish, ishni bajarish va xizmatni ko‘rsatishdan tushadigan tushumdagi har bir segment ulushini aniq belgilab berishi;
  
• 
  har bir segment bo‘yicha daromad miqdorini aniq va o‘z vaqtida belgilash imkoni mavjud bo‘lishi;
  
• 
  segmentlar o‘zaro tovar (ish, xizmat) ayriboshlashadigan bo‘lishsa, transfert baholardan emas balki joriy sharoitdagi bozor baholari asosida hisob-kitoblarni amalga oshirishi.
  

Segmentar hisobotni tuzish quyidagi tamoyillarga asoslanishi kerak:

• 
  aniq manzilli, ishonchli, tushunarli, muhimlik kabi xususiyatlarni o‘zida aks ettirishi hamda asosan xarajatlar, daromadlar, mahsulot sotish hajmini hisobga olishga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim;
  
• 
  tezkorlik, ehtiyotkorlik, taqqoslanuvchanlik xususiyatlariga ega bo‘lishi hamda menejerning rejalari, psixologiyasi va usulini nazarda tutishi kerak;
  
• 
  ahamiyatli, haqqoniy, xolis taqdim etilgan bo‘lishi, izchil va tugallangan bo‘lib, javobgarlik markazi ishini yanada yaxshilashga yo‘naltirilishi lozim;
  
• 
  uning shakllari va registrlarining tez-tez o‘zgartirilishi maqsadga muvofiq emas, chunki bu holat ularning samaradorligini pasaytiradi;
  
• 
  rahbar va menejerlarga minimal hajmdagi hamda murakkab
  

hisob-kitoblarsiz, tizimlashtirilgan hisobot taqdim etilishi lozim;

• 
  hisobotning bosh maqsadi korxona jamoasini jipslashtirish, ularning salohiyatlarini korxona investitsiya loyihalari va biznes-rejasini amalga oshirishga yo‘naltirishi lozim;
  
• 
  xo‘jalik yurituvchi subyekt hisob siyosatiga muvofiq kelishi bilan birga moliyaviy hisobning xalqaro standartlari, hisob va hisobotning milliy standartlari, davlatimiz tomonidan qabul qilingan me’yoriyhuquqiy manbaga ham asoslanish lozim.