Ш. А. Абдуллаева

 
Педагогиканинг бошқа фанлар билан алоқаси ва
педагогика фанлари тизими 
 
Ҳар кандай фан ҳам якка холда узи мукаммаликка эриша олмайди. У 
бошқа фанлар билан алоқада, уларнинг ютукларидан фойдаланган холда 
мазмунан бойиб боради. Худди шунингдек педагогика фани ҳам ҳозирги 
кунимиз умумбашарият томонидан яратилган билимлар ва келажак ҳақидаги 
малумотларга таянади. У табиат ва жамият ривожланиши қоидалари 
тўғрисидаги малумотларга асосланади узи ҳам ижтимоий фан сифатидп 
ривожланган инсоннинг ижтимоий камолотига хизмат килади. У фалсафа, 
тарих, иқтисод, психология, этика ва эстетика билогия ва маданиятшунослик, 
сиёсатшунослик ва бошқа фанлар билан узвий алоқадир. (8-чизмага каранг)
Ҳар бир ўқитувчи-тарбиячи ва ўқувчи уз она юрти тарихини билиши, 
ватанпарвар булиши лозим. Таълим-тарбия тарихи, педагогика тарихи 
фанидан хабардор булмай туриб, ўқитувчилик қилиш мумкин эмас. 
 
 
 
 
 
 
ПЕДАГОГИКА 
биология 
фиозологи
я 
кикияна 
мантик 
математик
а 
тарих 
кибернети
ка 
фалсафа 
Ахлокшуносл
ик 
валеологи
я 
маданиятшунос
лик 
эстетика 
диншуносл
ик 
этнография 
лингвистик
а 
сосиологи
я 
Сиёсатшуносл
ик 
информати
ка 
демография 

---

18 
Ўқитувчи ўқувчиларга билим бериш, маълумотли қилиш, тарбиялаш 
мақсадида унга тизимли таъсир кўрсатади. Бунда психология ва ижтимоий 
омилларга асосланади. Яъни таъсирнинг самарасини билиш учун 
ўқитувчининг сезги, идроки, тасаввур, диққат ва тафаккур-фикрлаш 
жараёнининг кандай кечаётганини билишга асосланиб таъсир кўрсатиш 
режасини белгилайди. Айникса, ёш даврлари психологиясини ўқитувчи 
чукур билиши талаб этилади. Буни яхши билган ўқитувчи эса ҳар бир 
боланинг ёш ва индивидуал хусусиятларини хисобга олган холда болага 
ёндашади ва унга самарали таъсир кўрсата олади. Маълум маънода 
ўқитувчиларга хизмат киладиган психология туркумидаги фанларни ҳам 
педагогика фанлари тизимида киритиш мумкин.
Фалсафа педагогика фани учун метадологик асос бўлиб хизмат килади. 
Фалсафа педагогинани илмий усуллар билан куроллантиради, таълим ва 
тарбиянинг абектив қонун қоидалари ишлаб чикишга манба булади. 
Этика ва эстетика фанлари педагогиканинг тарбия назарияси бўлимии 
бўйича маълумот беради. Бу фан ўқитувчининг хулки, одоби меёрларини 
аниқлаш, белгилаш ҳамда гузалликни чин маънода тушунтириш, ўқувчи 
онгида ҳаётнинг жозибали, нафис кирраларига бевосита рагбат уйготиш 
борасида педагогика фани билан алоқададир. 
Фанларни ўқитиш йуллари дидактика алоқадир, чунки ҳар кандай 
фатнни уктиш усули шу фаннинг мазмуни тизимини ўқувчилар томидан 
узлаштириш олинишига хизмат килади. Дема, пудагоктика болалар 
анатомияси, физиологияси, болалар гигиенаси ва педиатрия фанларбилан ҳам 
мустахкам алоқада, бу фанлар бир бирига чамбарчас бо/лиқдир.
Турли соҳада билим олувчи ўқувчиларни ўқитиш ва тарбиялашни 
назарий ҳамда амалий томонларини педагогика Фани тармоклари ёритиб 
беради. Педагогиканинг қуйидаги тармоклари мавжуд.
Умумий педагогика мактаб ёшидаги ўқувчиларни тарбиялаш ва 
ўқитиш ҳақида. Мактабгача тарбия педагогикаси мактабгача ёшларни 
болаларни тарбиялаш билан шугулланади. Маданий окарсув педагогикаси 
маданий марифий ишларини бошқариш муоммаларини ўрганади. Касб ҳунар 
педагогикаси ҳарбий педагогика (армия сардорлари ва ўқувчиларини 
ватанимизнинг шон шарафи ва ор номиси етук курашчи ҳарбий курол 
яроклардан самарали фойдалана оладиган ёшларини тарбиялаш йўналиши); 
оила педагогикаси махсус педагогика олий гоф рено акли зайифларга, тифло-
кузи очиз болаларга сурдо- карсоков болаларга тарбия бериш); (методика 9-
чизма). 

---

19 
Педагогика фанлари тизимининг махсус тармоклари 10-чизмада уз 
аксини топган. 
Замонавий педагогика ижтимоий ҳаёт жабҳаларида фаолият 
кўрсатаётган шахсларни бозор иқтисодиёти шароитида ракобатга бардош 
бера оладиган, юксак онгли, мустақил фикрлай оладиган, хулк-атвори билан 
узгаларга ибрат буладиган билимли, комил инсон этиб тарбиялашдек муҳим 
масалаларни хал қилиши лозим.