Faollanish energiyasi – reaksiyaga kirishayotgan moddalarni faol
kompleksdan ajratib turadigan energiya to‘sig‘idir. Faollanish energiyasi juda yuqori
bo‘lganda, energiya to‘sig‘ini yenga oladigan molekulalar soni kam, reaksiya tezligi
esa juda kichik bo‘ladi. Reaksiya tezligi konstantasining faollanish energiyasiga bog‘
liqligi - i Arreniusning quyidagi tenglamasi ifodalaydi:
bu yerda: Z – hajm birligidagi molekulaning 1 sekunddagi to‘qnashuvlar soni;
e – natural logarifm
(e = 2,7 156...); R – universal gaz doimiysi (R = 8,31 J/mol K);
T – mutloq temperatura, K;
p – to‘qnashayotgan molekulalar oriyentatsiyasiga bog‘liq sterik ko‗paytuvchi.
Arrenius tenglamasining boshqa ko‘ rinishlari ham ma‘ lum:
– faollanish energiyasi; K
1
, K
2
– boshlang‘ich (T
1
) va berilgan (T
2
)
temperaturadagi reaksiya tezligi konstantasi ekanligini o‗qituvchi ketirilgan
formulalarni doskada taxlil qilib, tajribalar o‗tkazib, olingan natijalarni formulalarga
qo‘yib hisoblaydi, topilgan qiymatlarni nazariyaga mosligini aniqlash orqali
reaksiya tezligiga haroratni ta‘siri o‗rgatiladi. Buning uchun talabalarga vaqt o‗tishi
bilan asta sekinlik bilan kimyoviy reaksiyalar sodir bo‗ladigan tajribalarni talabalarni
o‗zlari bajarish uchun imkoniyat yaratib berish zarur. Buning uchun talabalarga
quydagi tajribani bajarishlarini taklif etamiz:
Tajriba:
Academic Research in Educational Sciences
VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1291-1306
Google Scholar
Scientific Library of Uzbekistan
Do'stlaringiz bilan baham: |
