Sh. R. Sharipov jdpi kimyo fanlari nomzodi D. K. Muradova

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1291-1306 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 1299 www.ares.uz 
Berilgan: 
t
1
=50°C 
t
2
=80°C 
1
t
V
=4 
mol/lsek 

=3 
2
t
V
=? 
Yechish: Bizga hamma ko‘rsatgichlar berilgan 
2
t
V
ni 
topamiz.
sek
l
mol
V
V
C
C
t
t
t
t









/
108
3
sek
mol/l
4
10
50
80
10
1
2
1
2



ga 
teng
bo‘ladi. 
Masala: Reaksiyaning temperatura koeffitsenti 3 bo‘lganda reaksiyani 50°C 
dan necha °C ga ko‘tarilganda reaksiyaning tezligi 81 marta tezlashadi?
Berilga
n: 

=3 
t
1
=50°C 
2
t
V
=81 
1
t
V
=1 
t
2
=? 
Yechish: Quyidagi formulaga qo‘yamiz.
10
1
2
1
2
t
t
t
t
V
V




ekan.
kerak 
tarishimiz
ko'
ga
90
50
40
x
50
-
x
40
50
-
x
10
4
10
50
-
x
4
keladi.
yuzaga
holat 
quyidagi
va
yuboramiz
tashlab
ularni
uchun 
lgani
bo'
bir xil
Asos
3
3
3
1
81
10
50
-
x
4
10
50
-
x
10
1
2
1
2
C
C
C
C
V
V
C
C
t
t
t
t




















Shundan so‗ng, har qanday kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirish va 
sekinlashtirish mumkinligi haqida umumiy tushunchalar keltiriladi. Bundan oldin 
katalizator o‗zi nima va u nimalarga bog‗liqligi, reaksiyani tezlashtirishini sabablari 
nimadan iboratligi haqida bilimlar berish orqali amalga oshirish kerak. Buning uchun 
talabalarga oldin katalitik reaksiyalar va katalizatorlar turlari va ularni sanoatda 
qo`llanilishi haqida ma‘lumotlar keltiriladi. Ammo talabalar bunday nazariyalarni 
o‗rganishlari uchun ma‘lum birorta tajribalarni o‗tkazishlari orqali amalga 
oshirishlari kerak, chunki talabalar o‗z ko‗zlari bilan ko‗rmasdan turib umumiy 
xulosalar chiqar olmaydilar, qaysiki katalizator reaksiyada ishtirok etib, o‗zi yana 
reaksiya natijasida ajralib chiqishini tajribada ko‗rishlari kerak. Buning uchun 
nazariyani yaxshi bilgan metodist o‗qituvchi quydagi tajribalarni bajarishlariga 
imkoniyatlar yaratishi kerak. Tajriba: 

---