Шахар нормалари ва қоидалари

Ўзбекистон Республикаси шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари
ТАСНИФЛАГИЧИ 
Мазкур таснифлагич 4 та кичик тизимдан ташкил топган. 
1-3 кичик тизимлар шаҳарсозлик норма ва қоидаларини гуруҳларга ажратади. 
“Иқтисодий нормативлар” 4 кичик тизим ўз ичига изоҳ шаклидаги, маълумот 
тарзидаги ҳамда услубий материаллардан иборат.
Таснифлагич шаҳарсозлик норма ва қоидалари таркибини ҳамда белгиси 
(шифр)ни ўрнатишга мўлжалланган. 
Шаҳарсозлик норма ва қоидалари шифри (бир-биридан нуқталар билан 
ажратилган “ШНҚ” ҳарфларидан, кичик тизим сонидан (бир рақам), гуруҳ сонидан 
(икки рақам) ва ҳужжатнинг тартиб рақамидан (икки рақам) иборат бўлиши лозим; 
тиниш белгисидан сўнг боғланган иккита охирги рақамлар ушбу ҳужжат 
тасдиқланган йилнинг сўнги икки рақамини ифодалайди.
Масалан, ШНҚ 1.02.03-20. 
Норматив ҳужжатларга тартиб рақамлар рўйхатга олиниш тартибига биноан 
гуруҳнинг ички ёки ушбу гуруҳ учун ишлаб чиқилган ҳужжатлар рўйхатига биноан 
берилади. 
4-кичик тизим “Иқтисодий нормативлар” қўлланма, ахборот берувчи
ва услубий материалларни қамраб олади. 
Норматив ҳужжатларнинг 
кичик тизимлари ва 
гуруҳлари 
Нормалаштириш йўналишлари 
1 
2 
1. Ташкилий – услубий 
нормалар 
01. Қурилиш соҳасидаги 
нормалар тизими 
Техник нормалаштиришнинг вазифалари ва 
объектлари, ҳужжат турлари, уларни ишлаб 
чиқиш, 
баён 
қилиш, 
расмийлаштириш, 
маъқуллаш ва тасдиқлаш. 
02. Тадқиқот ишлари 
Вазифалари, ўтказиш тартиби, методологияси, 
иш таркиби ва муҳандислик, экологик ва бошқа 
хил қидирув ишларига доир умумий талаблар. 
03. Лойиҳалаштириш 
ва лойиҳа ҳужжатлари тизими 
Лойиҳалаштириш 
босқичлари, 
лойиҳа 
ҳужжатлари таркибига, ишлаб чиқилишига, 
маъқуллашларга бутланиш (комплектланиш) 
мазмуни, расмийлаштирилиши, экспертизаси ва 
тасдиқланишига доир талаблар. Сифат тизими. 
Муаллифлик назорати ва техник назорат. 
04. Қурилишни 
ташкиллаш-тириш, капитал 
таъмирлаш ва реконструкция 
Қурилиш амалиётини ташкиллаштириш, меҳнат 
хавфсизлиги, 
реконстукция 
ва 
капитал 
таъмирлаш бўйича умумий талаблар. Ишларни 

---

29 
бажариш лойиҳалари, технологик хариталар 
таркиби ва уларни ишлаб чиқиш тартиби, 
уларнинг мазмунига қўйиладиган талаблар. 
2. Лойиҳалаштиришнинг 
техник нормалари 
01. Умумий техник 
нормалар ва талаблар 
Ишончлилик, умрбоқийлик ва хавфсизликни 
таъминлаш. Бино ва иншоотларни масъуллик 
даражаси бўйича таснифлаш. Юк ва таъсирлар, 
юк кўтарувчанлик кўрсаткичлари, ҳисоблаш ва 
синовлар 
бўйича 
умумий 
тамойиллар. 
Портлаш-ёнғин 
хавфсизлигини 
таъминлаш. 
Фойдаланиш даврида одамлар саломатлигини 
зарарли таъсирлардан ҳимоя қилиш, хоналарни 
ташқи муҳит таъсирларидан ҳимоя қилиш ва 
фойдаланиш режимининг талаб даражасини 
таъминлаш. 
02. Замин ва пойдеворлар 
Замин ва пойдеворлар таснифи ва ҳисобий 
тавсифлари. 
Заминнинг 
ишончлилигини 
муҳандислик 
услубида 
таъминлаш. 
Пойдеворларни ҳисоблаш ва лойиҳалаштириш 
услуби. Синовларни ўтказиш услублари. 
03. Қурилиш 
констукциялари (темирбетон, 
бетон, пўлат, арматураланган 
тош, ёғоч, комбинацияланган 
ва бошқа конструкциялар) 
Материалларнинг 
ҳисобий 
тавсифлари. 
Ҳисоблаш ва конструкциялаш услублари. 
Коррозиядан ҳимоя қилиш. Буюмлар ва 
бутловчи 
қисмларга 
қўйиладиган 
умумий 
талаблар. Назорат ва синаш услублари. 
04.
Бино 
ва 
иншоотларнинг муҳандислик 
қурилмалари. 
Ташқи 
тармоқлар 
(иссиқлик 
таъминоти, иситиш, шамол-
латиш, ҳаво совутиш, газ таъ-
миноти, кучсиз ток тизимлари, 
маиший ахлатни чиқариш) 
Ташқи тармоқлар ва иншоотлар, ички тизимлар 
ва қурилмаларнинг параметрлари ва умумий 
талаблари, уларга қўйиладиган талаблар, қабул 
қилиб олиш қоидалари, синаш услублари. 
Қурилмалар, қисмлар ва асбоблар учун техник 
шартлар. 
05. Транспорт 
иншоотлари (шу жумладан 
йирик қувурли тармоқлар ҳам) 
Жойлаштириш ва ер ажратишга доир талаблар 
таснифи. 
Геометрик 
ўлчамлар 
ва 
фойдаланишга доир тавсифлар. Ишончлилик, 
умрбоқийлик ва хавфсизликка қўйиладиган 
талаблар. Юк ва таъсирлар. Ҳисоблаш 
услублари. Қабул қилиш қоидалари. Синаш 
услублари. 

---

30 
06. Гидротехник, 
энергетик ва милиоратив 
тизимлар ва иншоотлар 
Таснифи. Жойлаштириш ва ер ажратишга доир 
талаблар. 
Геометрик 
параметрлар 
ва 
фойдаланишга доир тавсифлар. Ишончлилик, 
умрбоқийлик ва хавфсизликка қўйиладиган 
талаблар. Юк ва таъсирлар. Ҳисоблаш 
услублари. Қабул қилиш қоидалари. Синаш 
услублари.
07. Шаҳарсозлик 
Ҳудудий 
режалаштириш 
даражасидаги 
ҳудудларга, аҳоли жойларига, шаҳар, якка 
тартибдаги қурилиш тархларига ва қурилишига, 
шу жумладан саноат ҳудудлари билан саноат 
корхоналари ҳам, муҳандислик, транспорт 
таъминотига, гигиена, хавфсизлик, табиатдан 
фойдаланиш 
нормативларига, 
табиатни 
муҳофаза қилишга доир талаблар. 
08. Турар-жой ва жамоат 
бинолари, иншоотлари 
Таснифи, 
хоналар 
таркиби, 
муҳандислик 
қурилмалари, фойдаланиш режими, ҳажмий-
режавий параметрлари, фойдаланиш ва табиий 
офатлар 
таъсирларида 
хавфсизлик, 
ишончлилик ва умрбоқийликка доир талаблар. 
Қабул қилиб олиш қоидалари. 
09. Ишлаб чиқариш ва маъму-
рий-маиший бинолар ва 
иншоотлар
Таснифи, 
хоналар 
таркиби, 
муҳандислик 
қурилмалари, фойдаланиш режими, ҳажмий – 
режавий параметрлари, фойдаланиш ва табиий 
офатлар 
таъсирларида 
хавфсизлик, 
ишончлилик ва умрибоқийликка доир талаблар. 
Қабул қилиб олиш қоидалари.
10. Ер ажратиш нормалари 
Қурилиш саноати қувватларидан мумкин қадар 
кенг фойдаланиш. 
3. Қурилишни технологияси 
ва 
уни 
ташкил 
этиш 
қоидалари 
Маҳаллий 
қурилиш 
материаллари, 
хом-
ашёлари ва ишлаб чиқариш чиқиндиларидан 
самарали фойдаланиш. 
01 Қурилиш амалиётининг 
умумий қоидалари. 
Бетон ва темирбетон, тош ва арматураланган 
тош, металл, ёғоч, комбинацияланган ва ҳоказо 
ашёлардан тайёрланган конструкциялар. 
02 Замин ва пойдеворлар. 
03 Қурилиш конструкциялари.
04 Ҳимояловчи, 
изоляцияловчи ва 
пардозловчи қопламалар. 
05. Муҳандислик ва техноло-
гик қурилма ва тармоқлар. 
06. Транспорт иншоотлари. 
07. Гидротехника ва 
энергетика иншоотлари, 
мелиорация тизимлари ва 
иншоотлари. 
4 Иқтисодий нормалар (шу 
жумладан ташкиллаштириш 
услубий ҳужжатлари) 
Лойиҳлаштириш, 
қурилиш 
давомийлиги, 
қурилишнинг 
якуний 
босқичига 
ўтиш 
нормалари. 

---

31 
Материаллар сарфи, қурилиш анжомларига, 
асбобларга, приборлар ва механизмларга 
бўлган эҳтиёж нормалари. 
Қурилишда меҳнатга ҳақ тўлаш нормалри.
Лойиҳа – қидирув ишларига ҳақ тўлашнинг 
базавий нормалари. 
Ресурс – смета нормалари. 

---

32 
С ИЛОВА
Тавсиявий