Shahar transformatsiyasi va ijtimoiy adolat

Shahar Transformatsiyasining Maqsadlari
Shahar transformatsiyasining asosiy maqsadi barcha shaharlardagi hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan bo`lishi kerakligi. Boshqa muammo va maqsadlar shahar transformatsiyaning afzalliklarini kamaytirishi yoki yo’q qilib yuborishi yoki jamiyatning aksariyat qismi uchun zararli holatga kelishiga sabab bo’lishi mumkin. Shahar sifatini oshirish asosiy maqsad bo’lganidagina, shahar transformatsiyasi maqsadlari quyidagicha saralanadi:

1. 
   Kentsel çevrede asgari yaşanabilirliğin hayata geçirilmesi: Meskenin de içinde bulunduğu sokak, meydan ve caddenin yaşanabilir bir çevre haline getirilmesi amaçlanır. Söz konusu yaşanabilirlik, yeterli yeşil alana sahip olma veya yeterli güneş ışığı almadan başlayıp, kentsel altyapıya veya temiz hava imkânına kadar yayılan geniş bir yelpazede tezahür eder.
   
2. 
   Konut hakkının sağlanması: özellikle kent çeperlerinde her yaşanan yer bir konut anlamına gelmemektedir. Çok zaman kentlerin kenar mahallelerindeki gecekondu “ev”lerin çoğu birer sığınak, en iyi halde bir barınak durumundadır. Gerek vatandaşın ve gerek devletin sosyal standartlarının yükselmesiyle ve ekonomik imkânlarının artmasıyla bu sığınakların tasfiye edilip, kent sakinlerinin konut hakkının sağlanması amaçlanır.
   
3. 
   Sürdürülebilir kentleşmenin gerçekleştirilmesi: Kentsel büyümenin ve gelişmenin, geleceğin kuşaklarının yaşanabilir bir kentsel ortamda yaşama haklarını elden almadan veya bu hakları kısıtlamadan artırılmasını amaçlar.
   
4. 
   Sosyal ve kültürel tesislerin yapılması veya yeterli hale getirilmesi: Kentsel hayat aynı zamanda sosyal, kültürel ve estetik boyutu da haiz bir komple yaşama şeklidir ve iyi bir kentsel dönüşüm planlaması sakinlerinin sosyal ve kültürel etkinliklerini ve estetik ihtiyaçlarını da tatmin etmeyi amaçlar.
   
5. 
   Kentin tarihi dokusunun korunup geliştirilmesi ve güncel sosyal, kültürel, estetik ve ekonomik hayata kazandırılması: Her şehirde bir zamanlar inşa edilmiş ve bugün tarihi eser statüsünde bulunan eserler işlevini yitirme ve çeşitli derecelerde gündelik hayatın dışına çıkma, hatta atıl hale gelme eğilimindedir. Kentsel dönüşüm faaliyetleri bu eserlerin sosyal, ekonomik, estetik ve ekonomik boyutlarıyla gündelik hayata kazandırılmasını amaçlar.
   
6. 
   Ekonomik canlılığın arttırılması ve ekonomik büyüme için kentte yeni alanların açılması: Kentsel çevreye yapılan müdahaleler pekâlâ kentin bu alanlarının daha canlı bir sosyal ve ekonomik işleve kavuşmasını sağlayabilir. Bu işlem bazen bağlantı yolu, köprü ve meydan açma çalışmaları olabileceği gibi, bazen de ekonomik üretim, tüketim veya dağıtım için yeterli altyapı ve mekânın oluşturulmasını gerektirir.
   
7. 
   Tabii afetlerle hırpalanan kentin yeniden inşa edilmesi: Başta deprem olmak üzere, sel veya kasırga gibi tabii afetlerle tahrip olan konut, iş yeri veya diğer kentsel donatıların iyileştirilmesi veya tümüyle yenilenmesi kentsel dönüşümün amaçlarından biridir.
   
8. 
   Meşru olmayan yapıların tasfiye edilmesi, yerlerine gerekiyorsa yeni ve sağlıklı yapıların inşa edilmesi, gerekmiyorsa yeşil alan olarak değerlendirilmesi: Özellikle günlük politik ve ekonomik kaygılar adına kanunların görmezden gelinebildiği ikinci dünya ülkelerinde kentlerin en büyük sorunlarından birisi kanunsuz yapılaşma ve gecekondu alanlarıdır. Bu ülkelerdeki kentsel dönüşümün en öne çıkan amaçlarından birisi de bu alanların tümüyle veya büyük ölçüde yenilenmesini ve rehabilite edilmesini temin etmek suretiyle meşru, sağlıklı ve yaşanabilir hale getirilmesidir.
   
9. 
   Ekonomik ömrünü tamamlamış sınai ve ticari tesislerin tasfiyesi ve yerlerine kentin çağdaş ihtiyaçlarını karşılayacak yapıların yapılması veya tasfiye yerine fiziksel ve işlevsel dönüşümün sağlanması: Özellikle gelişmiş ülkelerde, bir zamanlar sanayileşme sürecinin başlaması dönemlerinde inşa edilmiş ama bugün işlevsiz hale gelmiş bir takım endüstriyel tesislerin ya tümüyle tasfiye edilip yerine başka tesis, bina ve donatıların yapılması veya dönüştürülerek güncel ihtiyaçlara hizmet eden bir işleve kazandırılması veya yeşil alan haline getirilmesini sağlamak kentsel dönüşümün amaçları arasındadır.
   

Dolayısıyla dokuz maddede ve detaylı bir şekilde açıklanan kentsel dönüşümün amaçları fiziksel, ekonomik, sosyal ve kültürel amaçlar çerçevesinde dört maddede özetlenebilir. Bu amaçlar kısa açıklamalarıyla birlikte şöyle sıralanır:
a) Fiziksel ve Çevresel Hedefler: İlgili alanda yaşamaya elverişli olmayan konutların yerine daha kaliteli konutlar yapmak, alt yapı sorunlarını gidermek, yaşam kalitesini arttırmak, çevre kirliliğini azaltmak ve yeşil alanlar açmak,
b) Ekonomik Hedefler: İlgili alana yatırımcıları çekmek, bu alanda iş imkânları ve istihdam yaratmak,
c) Sosyal Hedefler: İlgili alanda toplumsal sorunlara yol açan nedenleri ortadan kaldırmak, insan bedenine ve toplum bünyesine zarar veren alışkanlıkları izale edebilmek üzere komşuluk ilişkilerini geliştirecek ve toplumsal bütünleşmeyi sağlayacak ve sosyal kontrolü artıracak ortam oluşturmak,
d) Kültürel Hedefler: İlgili alanda var olan kültürel, tarihi, sanatsal, doğal ve estetik zenginlikleri korumak, bu alanlara turist ve akademik araştırmacıları çekebilmek’ olarak açıklanmaktadır.