♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

51

---

З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
хатларни жойлаб чиқаради. Биз хам шу йўсинда жавоб 
қайтарамиз. Кундан-кунга тажрибамиз ортади.
Дадамнинг ёзган хонаси кўча юзида, ертўлада; дераза- 
сининг ярми орқали у бизни кўра олади. Биз фақат дадам­
нинг товушини эшитамиз, холос. Қоровул кўлида м илтик 
тутгани ҳолда нари бери юриб туради. Биз пойлаб туриб, у 
орқага қайрилганда, дераза олдига ўтиб оламиз ва бир-икки 
оғиз сўзлашувга улгурамиз.
Дадам билан бир хонада Ш аҳобиддин эшон хам ётган. 
У нинг отаси машҳур эшонлардан бўлган. Ш ахобиддин эшон 
ўрта яшар, баланд бўйли, ниҳоят келишган қоматли, чи- 
ройли, соқол-мўйлови қоп-қора киш и эди. У О йбекнинг 
синфдоши М иркарим Осимни ўзи билан бирга Туркияга 
олиб кетмоқчи бўлган. Кавказда уларни чегарадан ўтка- 
зишга ваъда қилган одам ёрдамида қўлга туширганлар. (М и р ­
карим шу пайтда бошқа бир хонада ўтирган бўлса керак.)
М ен баъзан дераза олдидан ўтар эканман, эшон «Зари- 
фахон», дея чақирар, ертўладан ун и н г ёкимли овози жа- 
ранглаб эшитилар эди. Эшон бир йил чамаси ётдими-йўқми, 
кейин озод қилинди. Аммо дадам узок ётиб қолди. Мен 
Шахобиддин эшоннинг уйини суриштириб топиб бордим. 
У Эски шаҳардаги катта боғ ҳовлида яшар экан. Шунда 
мен уни биринчи дафъа кўрдим. Таш қари-ичкари эшонни 
қутлаш ва зиёрат қилиш учун келган одамлар билан тўла; 
тўй-хурсандчилик авжида эди — жуда ҳавасим келди. У 
мени хушчеҳра, хушмуомала ила карши олиб, хийла тасал- 
ли берди. Кейин у мактабларда муаллимлик килиб юрди. 
(Жуғрофиядан даре берарди, шекилли.) У кимгадир: «Кўр 
хассасини бир марта йўкотади», — деган. Бу гапни эшит- 
ганимда, унга о рти қ эътибор бермаганман, кейин англа- 
дим. У ўз юртидан қочиш ниятини тарк этмаган экан. 
Ахийри, бир амаллаб кочди. У ни Қашкарда яшаяпти, деб 
эшитдим.
* * *
Бизнинг техникумдаги тўрт-беш нафар кизларнинг бари 
ўқиш ни тугатмасдан таркалиб кетишди. Шарифа рус мак- 
табига ўтди. М ен сўнгги 3-асос синфда — битириш олди- 
даман.
Ойбек гарчанд Ўрта Осиё давлат дорилфунунининг икти-
52

---

О йбе гим м е н и н г
сод факультетида таҳсил кўра бошлаган бўлса ҳам техни­
кум ётоғида истиқомат қилди. У шу даврда бизнинг синф- 
га, аниқроғи, менинг олдимга кўп кириб турар эди. Синф- 
дошларим О йбекнинг менга бўлган муносабатидан хабар- 
дор эканлар. Ш у ғ и н г учун ҳам у танаффус чоғида синфга 
кириб қолгудек бўлса, улар дарҳол чиқиб кетар, сўн г эшик 
тирқишидан, қулф тешигидан мўралар эканлар.
Ойбек партамга ўтириб олиб, менга тикилганича сўзлар, 
менинг на чиқиб, на қочиб кетишимга имкон бермас, қўлла- 
римни ушлаганча сиқиб ўтирар эди. М ен жуда уялар, «Сту- 
дияга кечикяпман», деб базўр кутулар эдим, ундан.
Бир куни синфда й ў қ эканман, партамнинг тахтасини 
кўтариб, тагига: «Чиндан севаман, юракдан севаман», деб 
йирик ҳарфлар билан ёзиб кетибди.
Бошқа бир купи эса синфдан чиқиш учун эш ик томон 
и кки қадам ташлаганимда, ун и н г шамолдай кириб келгани- 
ни сезмай хам қолдим. У елкаларимни қучиб, бағрига бо- 
саркан, қўр қи б кегдим.
— У ят-ку, ахир! Нима қиляпсиз ўзи? Кўчадагилар кўрса, 
мени ёмон қиз, деб ўйламайдиларми? — хафаландим мен, 
деразага ишора қилиб, сўн г ўтина бошладим. — Ўтинаман, 
тегманг менга.
Ҳар куни мактабдан сўн г дадамнинг деразаси олдидан 
бир дафъа ўтаман Баъзан ёнимда Ойбек ҳам бўлади. «Да- 
дамдан уяламан, мен билан ёнма-ён юрманг», — десам, 
«Майли, даданг ҳам кўрсин», — дейди. Ойбек: «Севаман 
сени, ҳар дақиқа хаёлимда фақат сен яшайсан! Нега мен- 
дан қочасан?» — деб таъна қилади. М ен бўлсам: «Ҳали 
ёшман, бундай гапларга тушунмайман», — дейман уялиб. 
У хафа бўлади; «Хиёбонларда озгина айланайлик», — дей­
ди. М ен кўнмайман. У яна хафа бўлади. «Юр, суратга 
тушайлик», — дейди суратхона ёнидан ўтар экан. М ен: 
«Уят бўлади-я, қўйинг», — дейман, холос. У яна ва яна 
хафа бўлади.
Кунларнинг биэида муаллимимиз Иброҳим афанди бир 
кимса билан кўчада гаплашиб турар эди. Ў тки н чи одамлар 
ҳам оз эмас. Ш у пайт Ойбек пайдо бўлиб, кутилмаганда 
мени ўз бағрига олди.
— Қўйиб юборинг! 
Уят бўлади! — мен типирчилаб, 
у н и н г қучоғидан қутуламан.