Sharof Rashidov nomidagi Samaqand Davlat Universitetining O`zbekiston-Finlandiya peagogika instituti Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti

1 jadval
O‘quvchilarni baholash komponentlarni aniqlash

№	Baholash komponentlari	Vaqt miqdori	Baholash usuli
1.	Mashqlarga munosabati: davomad, ishtirok, darsga tayyorgarlik.	15%	O‘qituvchini kuzatuvi
2.	Mahorat va ko‘nikmalar: ko‘nikmalarni bajarish maxorati, talablarga xosligi, o‘yin vaziyatlarda ko‘nikmalardan foydalanish.	25%	Ob’ektiv testdano‘tkazish, o‘qituvchi kuzatuvi
3.	Jismoniy tayyorgarlik:mushaklar kuchi, chidamlik, epchillik,egiluvchanlik.	20%	Ob’ektiv baholash,o‘qituvchi kuzatuvi
4.	Bilimlar va ularni amalda qo‘llash: qaysidir jismoniy faollikni mahorat va ko‘nikmalari, qoidalar,tarix, qaysidir sport turini strategiyasi,jismoniy faollig vaqtida o‘tadigan jarayonlarni tushunish.	20%	Yozma testlar, o‘qituvchi kuzatuvi
5.	Xulq: ijtimoiy xulq, darslarda xavfsizlikni va sog‘likni saqlash bilimlarni mustahkamlaydi.	20%	o‘qituvchi kuzatuvi
6.	Umumiy:	100%

- harbir o‘quvchi 9 xaftali davr yakunida o‘zini yutuqlarini baholash va baho qo‘yish hamda uni bilimlari, mahorati, ko‘nikmalari,jismoniy tayyorgarlik darajasi to‘g‘risida yozma hisobot topshiradi;

- o‘quvchini o‘zi harbir bahoni tushuntiradi.
D.O’. Brayena ma’lumotlariga ko‘ra 1 yil davomida 90 bahodan faqat 5 nafar o‘qituvchilar tomonidan qo‘yilgan baholardan farq qilardi. O‘quv faoliyatni 50% o‘quvchini o‘zi baholaydi, 50 % - o‘qituvchi – shunday yondashuv ham ishlab chiqilgan[133; 276-282-b].
Amerika pedagogik fanida o‘quvchilarni yutuqlarini baholash jismoniy tarbiyadagi o‘quv jarayonini muvaffaqiyat omillaridan biri deb hisoblanadi va uning optimizatsiyalashiga undaydi. Jismoniy tarbiyani harbir o‘qituvchisi bir tomondan fan yutuqlariga asoslanib, Ikkinchi tomondan esa o‘quvchilarni aniq bir yo‘nalishi, maktabning sinf o‘quvchilari xususiyatlarni inobatga olgan holda o‘zini baholash tizimini yaratishni ko‘zda tutadi.
Jismoniy tarbiyada baholashni muhim maqsadlaridan biri hayot davomida jismoniy faollik mashqlarga ijobiy munosabatni tarbiyalash, o‘quvchilarni faol va sog‘lom hayot tarziga maqsadli yo‘nalishdir.
Baholash tizimni asosiy komponentlari o‘quv dasturini maqsadlariga bog‘liq va o‘quvchini o‘quv faoliyatini 3 doirasini aks etadi – psixomotorikasi, bilim va emotsionalholatidir.
Oxirgi vaqtlarda o‘quvchilarni o‘z - o‘zini baholashni keng ravishda qo‘llaydilar,u o‘quvchilarni motivatsiyasiga ko‘maklashadi, bu esa ularni barcha sifatlarini rivojlanishi muhim omilidir.
XULOSA
Maktab o‘quvchilarining jismoniy tayyorgarligi muammolarini ilmiy uslubiy adabiyotlarda o‘rganib shunday xulosaga kelish mumkin:
1. Ilmiy-uslubiy adabiyotni tahlili shuni ko‘rsatadiki,pedagoglar tomonidan maktab o‘quvchilarini jismoniy tayyorgarligini baholash uchun qo‘llanilgan mashqlarning bir qismi standartizatsiya mezonlarga muvofiqligi tekshirilmagan.
2.Oxirgi vaqtlarda maktab dasturiga “Jismoniy madaniyat” fani bo‘yicha yagona me’yoriy baza kiritish uchun ko‘p urinishlar bo‘ldi. Shu bilan birgalikda o‘quvchilarni jismoniy tayyorgarligining ko‘pgina aspektlari (tomonlari) yetarlicha ishlab chiqarilmagan turda qolmoqda. Ularga xususan quyidagilar tegishli:
-Har-xil harakatchan, mashqlar bajarishda tana uzunligi va vazn ko‘rsatkichlarini ta’siri xaqida aniq tushuncha yo‘qligi.
-Somatik ko‘rsatkichlarda yoshning testlardagi natijakorligiga ta’siri yetarliga o‘rganilmaganligi ;
-Yoshlarning jismoniy rivojlanishini baholaydigan ko‘pgina tavsiyalar (qo‘llanmalar) yetarlicha eksperimental asosga ega emasligi ;
-O‘smirlarning jismoniy rivojlanishini baholaydigan tizimni yagona tizimli bazaga ega emasligi;
- Morfologik belgilarni jismoniy tayyorgarlik darajasiga ta’siri yetarlicha o‘rganilmagani;
-Adabiy manbalarni tahlil qilish mazkur muammo chuqur nazariy izlanish va eksperimental tasdiqga muhtoj. Bizning savollarga javob beruvchi yangi uslubiyatlar ishlab chiqish zaruratini ko‘rsatadi.