Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги

b) Sinov natijalarini hisoblab chiqish
1. Dvigatelning samarali quvvati quyidagi formulaga muvofiq hisoblanadi 2.2, 2.3, 2.4.
2. Suyuq yonilg‘ining soatbay sarfi quyidagi formulaga muvofiq hisoblanadi 2.5 yoki 2.6.
3. Havoning va gaz shaklidagi yonilg‘ining (tabiiy gaz) soatbay sarfi quyidagi formulaga muvofiq hisoblanadi 2.7 va 2.8.
4. Suyuq (gazli) yonilg‘ining solishtirma sarfi kg/kVt.s (m³/kVt.s) quyidagicha aniqlanadi


yoki , (11)
5. havoning ortiqlik koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi


yoki , (12)
bu erda Lo = 14,9 kg/kg benzin uchun, Lo = 14,3 kg/kg dizel yonilg‘isi uchun;
Lo = 9,53 m³/ m³ metan gazi uchun.
6. Dvigatelni to‘ldirish koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi
(13)
bu erda Gv - havoning soatbay sarfi, kg/s;
Vh - dvigatelning ish hajmi, l ;
n - dvigatel tirsakli valining aylanishlar chastotasi, min^-1;
_v - havoning zichligi, kg/m³.
Izox: /1...3/ talabga muvofiq olingan natijalar Mk, Ne standart atmosfera sharoitiga keltiriladi. Buning uchun to‘g‘rilovchi koeffitsient quyidagi formulaga muvofiq aniqlanadi


(14)
Bu erda R_o = 100 kPa (750 mm.sim.ust.) havoning standart atmosfera bosimi;
R - havoning o‘lchangan bosimi;
R_vp- havodagi suv bug‘ining bosimi;
T_o = 298K (+25 ^oS) havoning standart harorati;
T - havoning o‘lchangan harorati.

Suv bug‘ining bosimi Rvp havoning namlik nisbatidan va ho‘l va quruq termometrlarni haroratlarini farqi T dan kelib chiqib aniqlanadi

V = 77.019 + 0.710T - 6.9171 T (15)

R_vp = - 56.063 + 0.4869V +1.5075T (16)

v) Dvigatellarda sinov o‘tkazishda texnika xavfsizligi
Dvigatellarni sinash yuqori xavfli manba bilan bog‘liq bo‘lib, yonilg‘i va moylash mahsulotlarini alangalanib yonishi mumkin; dvigatelni o‘t oldirish tizimidagi kuchlanish va elektrotormoz ta’minlash tizimida tok bilan urish xavfi; ishlatilgan gazlarda yonish mahsulotlarining zaharlarini bo‘lishi; dvigatel va tormoz detallarini aylanishi; dvigatelning chiqarish va sovitish tizimlaridagi trubalarning qaynoq bo‘lishi.
Dvigatellarni sinash yuqori xavfga ega bo‘lgani uchun xonaga va boksdagi asbob-uskunalarga texnika xavfsizligi bo‘yicha maxsus qoidalarga bog‘liq holda yuqori talablar ko‘rsatiladi.
Dvigatellarni sinashda talabalarni xavfsizligini ta’minlash va baxtsiz xodisalarni oldini olish maqsadida ular texnika xavfsizligidan instruktaj o‘tishlari shart.
Instruktaj birinchi laboratoriya darsida laboratoriyadagi asbob-uskunalar bilan tanishayotganda maxsus jurnalga qayd qilinib olib boriladi.